In een brief aan het ministerie hebben lokale politici uit de randgemeenten rond Rotterdam ervoor gepleit om de toewijzingsnorm van woningen aan eigen inwoners te verhogen van 25 naar 50 procent. Of die brief echt heeft bijgedragen aan het huidige wetsvoorstel is onbekend, maar minister De Jonge wil het gemeenten mogelijk maken om meer huur- en koopwoningen toe te wijzen aan de eigen inwoners.

Wie denkt (of hoopt) dat de wachtlijst voor een woning nu jaren korter wordt, wacht hoogstwaarschijnlijk een teleurstelling. Allereerst is het wetsvoorstel nog geen gelopen race. Het zo bejubelde systeem van marktwerking (noem het maar roofdier-
kapitalisme) heeft alle belang bij de huidige woningschaarste. Hoge prijzen zorgen voor goedgevulde portemonnees. Dus ligt de VVD vooralsnog dwars. Daarnaast moet ook de minister toegeven dat deze maatregel het nijpende tekort aan woningen niet oplost.

Regionale afspraken

Onder regie van de provincie worden op basis van de woningbehoefte en om woningbouwplannen binnen de diverse regio’s op elkaar af te stemmen Regionale Woningmarktafspraken gemaakt. Het doel is: de juiste woningen op de juiste locaties.

In de woningmarktafspraken binnen de regio Rijnmond is expliciet bepaald dat „ten gunste van Rotterdam-Zuid” de randgemeenten méér sociale huurwoningen moeten bouwen en driekwart daarvan aan niet-ingezetenen moeten toewijzen. Rotterdam zal die comfortabele positie niet zonder slag of stoot prijsgeven. De stad streeft de komende jaren namelijk naar een afname van de voorraad betaalbare woningen met 13.500 onderkomens. Geholpen door zo’n 100 miljoen euro uit het Volkshuisvestingsfonds, vervangt Rotterdam in hoog tempo oude woonblokken. Alleen al in de afgelopen jaren werden er zo’n 11.000 corporatiewoningen gesloopt. Die worden niet alleen door minder, maar vooral door duurdere woningen vervangen. Die moeten plaats bieden aan bewoners met een hogere sociaal-economische status (SES). Wat overblijft, wordt in het kader van die woningmarktafspraken (met een naar verluidt gemakkelijk afgegeven urgentieverklaring) naar de randgemeenten gedirigeerd.

Nimmer enthousiast

Met name in die urgentieverklaringen zit ’m de kneep. Het wetsvoorstel om meer woningen toe te wijzen aan de eigen inwoners heeft namelijk alleen betrekking op de woningen die overblijven nadát woningzoekenden met zo’n urgentieverklaring zijn gehuisvest. Die gaan (ongeacht hun herkomst) altijd voor: statushouders, sociale, financiële of overlast gevende probleemgevallen van elders, ex-gedetineerden en vooral de mensen met een lage SES die de stad overhoudt.

Het aantal urgentieverklaringen overstijgt inmiddels het aantal beschikbare woningen. Dit komt onder andere omdat de randgemeenten nimmer enthousiast zijn geweest voor (onderdelen van) de Regionale Woningmarktafspraken. In het besef dat de eigen inwoners er toch niet mee bediend zouden worden, hebben ze niet of nauwelijks ingezet op nieuwbouw in de sociale of goedkopere huursector. Met als resultaat dat er anno 2022 domweg geen woningen beschikbaar zijn om aan wie dan ook toe te wijzen. 50 procent van niks is nog steeds niks.

Hoe goed bedoeld ook, de voorgestelde wijziging in de woningwet gaat woningzoekenden op korte termijn niet helpen. De verhoogde toewijzingsnorm heeft uitsluitend zin als ook de randgemeenten op korte termijn gaan bouwen, bouwen en nog eens te bouwen. En dan nog. Nieuwbouwplannen vergen tot aan de daadwerkelijke sleuteloverdracht al gauw zo’n tien jaar. Het zal de meeste woningzoekenden ietwat te ver gaan en het is ook zeer zeker geen advies, maar wie tien jaar te lang vindt duren, resteert nog één ‘oplossing’: Pleeg een redelijk licht, maar strafbaar delict waar een korte gevangenisstraf op staat. Na een paar weken schande kom je vrij, maar mét een urgentieverklaring. Voilà, de kortste en vooralsnog enige route naar een woning.

De auteur is lokaal politiek actief.