Het ene wee wisselde het andere wee af dit jaar. Het coronavirus begon nog maar net aan kracht in te boeten of Rusland viel Oekraïne binnen. Dat gaf aanvankelijk zorgen over onze voedselvoorziening, toen over onze veiligheid, daarna over onze energierekening en ten slotte over de kosten van ons levensonderhoud in het algemeen.

Nog even terug naar de droogte. Dat die toenemende droogte te maken heeft met klimaatverandering neemt iedereen nu wel ongeveer aan. Datzelfde geldt voor het tegendeel: zeer intense, lokale buien. Dat was nog maar een jaar geleden in Zuid-Limburg het geval. Volgens de NOS is de schade naar schatting ongeveer 1,8 miljard euro.

Natuurrampen kosten in het algemeen veel geld. Het allerergste is dat veel mensen hun leven verliezen. Maar ook heeft een dergelijke ramp gevolgen voor de economie van een land. Hoe ingrijpend dat is, laat de recente overstroming in Pakistan zien. Die heeft mogelijk ook indirect met klimaatverandering van doen: veel water door gesmolten gletsjers.

De voorbije, hete en droge zomer in Nederland liet ook iets zien van de economische gevolgen. En dan denk ik vooral aan de boeren die zich zorgen maakten over hun gewassen. Zou het zaai- en pootgoed wel ontkiemen? Zouden de gewassen wel voldoende groeien? Die zorgen zijn bewaarheid: boeren oogsten nu vroegtijdig de onvolgroeide maïs. Een lagere opbrengst betekent minder inkomsten voor de boer, al kan schaarste ook voor een hogere prijs zorgen. Hoe dan ook, verwacht mag worden dat de consument ook iets zal merken van die lagere opbrengst en een hogere prijs.

Er was nog een andere kostenpost: het transport. De droogte zorgde voor een lage waterstand in de rivieren. Voor de archeoloog op zoek naar scheepswrakken een welkome ontwikkeling. Voor de binnenvaart een forse tegenvaller. De schipper had zijn lading maar aan te passen, om de bodem van de rivier niet te raken. Het betekende hogere kosten voor het vervoer van allerlei grondstoffen. Kosten die ongetwijfeld uiteindelijk terechtkomen bij klant en consument.

De lage waterstanden zorgden ook voor een extra hoge energieprijs. In Duitsland was het niet meer mogelijk om voldoende kolen naar de centrales te vervoeren. En dat was zo nodig toen Rusland de gastoevoer al meer afkneep. En ook de koeling van kerncentrales leek een probleem te gaan worden, omdat het water te warm was. Door gebrek aan water konden waterkrachtcentrales veel minder energie opwekken dan gebruikelijk.

Een grote kostenpost door klimaatverandering kan zich voordoen bij het optreden van nieuwe ziekten en plagen. In de afgelopen zomer was er bijvoorbeeld landelijk aandacht voor de mogelijke komst van de Xylella-bacterie naar Nederland. De ziekte die deze bacterie veroorzaakt, heet ook wel
olijvenpest. In Italië heeft de bacterie al gezorgd voor de kap van miljoenen olijfbomen. Het is een insect, de schuimcicade, die de bacterie razendsnel verspreidt. Deze beestjes blijven langer actief als gevolg van warmere winters die we meemaken. Warmere winters houden de gasrekening laag, maar kunnen dus desastreuze gevolgen hebben als deze bacterie haar gang gaat.

Er wordt nog wel eens gezegd dat maatregelen haalbaar en betaalbaar moeten zijn. Dat zijn zeer goed bedoelde uitgangspunten als het gaat om de verdeling van de lasten voor het energie- en klimaatbeleid. Wat minder passend zijn ze als we kijken naar de kosten die klimaatbeleid voor de samenleving op de langere termijn met zich meebrengt. De afgelopen zomer gaf beeldend onderwijs. De indrukkende beelden van de bosbranden ben ik nog vergeten te vermelden. Maar, helpen die beelden? De liefde gaat door de maag. Verandering van gedrag gaat nog wel eens via de portemonnee. Misschien gaan we dan toch nog wat leren.

De auteur werkt bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Hij schrijft deze column op persoonlijke titel.