De straten in het centrum van Londen lieten maandagmorgen een inmiddels vertrouwd beeld zien: grote mensenmassa’s die zich geduldig overgeven aan de richtlijnen van de vele agenten. Al uren voor het begin van de uitvaartdienst van koningin Elizabeth bewegen lange stoeten mensen zich ofwel naar een plek langs de route van de rouwstoet, ofwel naar een van de plaatsen waar de dienst via grote schermen te volgen zal zijn.

In Westminster Abbey is deze maandag plaats voor 2000 genodigden, onder wie 500 presidenten, premiers, leden van koninklijke huizen en andere hoogwaardigheidsbekleders vanuit de hele wereld. De stad Londen verwachtte daarnaast nog eens een miljoen bezoekers die op een af andere wijze de plechtigheden van dichtbij willen volgen.

Het vergt een veiligheidsoperatie van historische omvang – volgens de Britse politie de grootste ooit in de Britse geschiedenis. Er zijn alleen al meer dan 10.000 agenten ingezet, naast duizenden militairen en vrijwilligers. Al jarenlang is geoefend op deze gebeurtenis. In de lucht hangen voortdurend helikopters, overal staan agenten en militairen, maar de sfeer is desondanks allesbehalve gespannen.

In Hyde Park, een 140 hectare groot park ten westen van Westminster, loop het bij de ingang voor 9 uur in de ochtend al behoorlijk door. Mensen installeren zich op het enorme grasveld voor de verschillende beeldschermen. Velen hebben kleedjes bij zich, sommigen campingstoeltjes.

Stilte

Hoe dichter de klok richting 11 uur gaat, hoe stiller het wordt. Als de dienst begint, is het park vrijwel helemaal vol gelopen. Britten van allerlei achtergronden hebben hun plek gevonden. Er zitten mensen met Britse vlaggen om hun schouders, enkele orthodoxe joden, sikhs, moslims, groepjes jongeren, gezinnen met kinderen en ouderen. Twee jongeren met in felle kleuren geverfde haren staan naast een echtpaar dat voor de gelegenheid diep in het zwart is gestoken.

De betrokkenheid in het park bij de kerkdienst is opvallend. Op het moment dat de kist Westminster Abbey wordt binnengedragen, onder de gezongen woorden ”Ik ben de opstanding en het leven”, staan gelijk met de kerkgangers ook de duizenden mensen in het park op. Het is een patroon dat zich herhaalt bij alle liturgische elementen in de dienst waarbij de gasten in de kerk gaan staan.

Sommige mensen hebben een krant meegenomen waarin de liturgie staat uitgewerkt en volgen zo de dienst op de voet. Een enkeling lispelt de gezangen mee. Als aan het einde van de dienst ”God save the King” klinkt, worden de stemmen krachtiger. Het volkslied wordt gevolgd door een applaus.

Jordan Peterson en Matt Ridley uit Nottingham vonden de dienst bijzonder mooi en indrukwekkend. Het was de reis naar het park –drie kwartier met de trein en vanaf het station nog twee uur stapvoets lopen– dubbel en dwars waard, zeggen ze. Peterson, die een vlag met een afbeelding van Elizabeth om haar schouders heeft gedrapeerd, typeert het samenzijn in het park als „respectvol en rustig.” Met een lach: „Zelfs de kinderen waren stil.”

„Het is het einde van een tijdperk”, verklaart ze haar aanwezigheid. „Als tiener heb ik de koningin ooit ontmoet. Ik herinner me haar oprechte betrokkenheid.”

Ridley zegt vooral geraakt te zijn door de liederen. „Die spraken van haar diepste overtuiging. Elizabeth was diepgelovig en iemand die daar ook werkelijk naar leefde.”

De woorden van de aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby, kon hij eveneens waarderen. „Het was goed dat hij benadrukte waar de inspiratie van de koningin lag en haar hoop. Ik denk dat we die basis van het geloof als samenleving hard nodig hebben. Ik hoop dat de mensen het grote belang ervan inzien.”

Keukentrap

Desgevraagd typeren mensen de bijeenkomst in het park vaak als een „belevenis” of woorden van gelijke strekking. „Dit maak je maar één keer mee”, voegt Gary, een twintiger, eraan toe. Hij heeft er daarom geen spijt van naar het park te zijn gekomen. „Mijn moeder heeft de koningin ooit ontmoet”, verklaart hij. Het meest indrukwekkende moment van de dienst vond hij het moment dat ”God save the King” klonk en de kist van de koningin naar buiten werd gedragen.

Een forsgebouwde, in het zwart gestoken, man meldt onomwonden dat hij de dienst maar niets vond. „Nee man, ik houd niet van kerkdiensten. Maar ik wilde graag respect voor de koningin tonen.” Zijn kameraad murmelt instemmend. „Fijne dag nog!”

Na de dienst blijven veel mensen nog in het park hangen. Her en der gaan er picknickmanden en koelboxen open, anderen blijven geboeid kijken naar beelden van de rouwstoet.

Buiten het park fietst stapvoets een man met een keukentrap op zijn rug gebonden. „Ik hoopte ermee te bereiken dat ik de stoet kon zien”, legt hij desgevraagd uit. „Hop de trap op en prijs! Maar ik kwam daarvoor bij lange na niet dicht genoeg in de buurt van de rouwstoet. Op geen mijlen. Ha ha, mijn vrouw zal wel lachen.”