Het eerste wat opvalt bij binnenkomst op de burelen van het Datacentrum voor Noord-Koreaanse Mensenrechten (NKDB) in de Zuid-Koreaanse stad Seoul zijn de vele kasten vol publicaties. In de kantoortuin zijn medewerkers –allen met de in Zuid-Korea nog alom aanwezige mondkapjes op– druk bezig om daar nieuwe rapporten aan toe te voegen.

„Onze focus ligt op het vaststellen van mensenrechtenschendingen en het identificeren van daders en slachtoffers”, zegt directeur Yoon Yeo-sang. Hij ontvangt in zijn kantoor met aan de wand onder meer een oude, verkreukelde plattegrond van Noord-Korea. Verder staan er nog meer kasten, met nog meer dossiers.

Het NKDB werd in 2003 opgericht met als doel mensenrechtenschendingen in het buurland zo gedetailleerd en feitelijk mogelijk te rapporteren. Ook biedt de organisatie hulp aan Noord-Koreaanse vluchtelingen in Zuid-Korea en probeert ze Zuid-Koreanen te informeren over de gruwelijkheden die dagelijks plaatsvinden ten noorden van de grens. „We hebben in de loop der jaren 20.000 mensen gesproken en meer dan 82.000 mensenrechtenschendingen vastgesteld, waarbij meer dan 50.000 personen betrokken waren”, somt Yoon op.

Het NKDB is, zoals de naam al zegt, een database, dus de focus ligt op vaststelling en documentatie. „Op dit moment doen we alleen onderzoek, maar in de toekomst hopen we al deze gegevens te gebruiken in rechtszaken tegen daders”, vertelt Yoon, terwijl hij wijst naar de grote berg publicaties. „We leveren zo veel mogelijk feitelijke informatie en minimaliseren de uitleg of interpretatie, het gaat echt om het aanleggen van een archief.”

Restricties

Yoons interesse voor Noord-Korea gaat nog zeker een decennium verder terug dan de oprichting van het NKDB. Begin jaren 90, toen er nog zo’n tien tot twintig Noord-Koreanen per jaar in Zuid-Korea aankwamen, interviewde hij bijna alle arrivés persoonlijk: meer dan 600 in totaal. Hij was de eerste persoon die afstudeerde en vervolgens promoveerde op deze groep.

Later liep vanwege de hongersnood in de jaren 90 het aantal Noord-Koreaanse vluchtelingen dat in Zuid-Korea arriveerde op naar zo’n duizend per jaar – te veel om allemaal nog zelf te interviewen. Op dit moment wonen er zo’n 34.000 Noord-Koreaanse ballingen in het zuidelijke buurland.

Net als veel andere ngo’s die zich op Noord-Korea richten, kreeg het NKDB tijdens de onlangs afgezwaaide regering van Moon Jae-in (2017-2022) te maken met restricties. Dat uitte zich vooral in het ontzeggen van de toegang tot Hanawon, het centrum waar alle net aangekomen Noord-Koreanen worden voorbereid op het leven in een vrije, democratische samenleving.

De interviews met mensen daar waren sinds de oprichting de voornaamste bron voor alle NKDB-publicaties – maar in april 2020 was de organisatie ineens niet meer welkom. „Er werd wel een officiële motivatie gegeven, maar die hebben wij op alle punten ontkracht”, aldus Yoon. „Het punt is dat de regering geen praktijken wilde die het Noord-Koreaanse regime voor het hoofd zouden kunnen stoten.”

Nog altijd heeft zijn organisatie geen toegang tot Hanawon. Hoofdschuddend zegt hij: „We horen de macht in Noord-Korea te bestrijden, niet die in Zuid-Korea.”

Positie christenen

Noord-Korea stond twintig jaar op rij boven aan de Open Doorslijst van christen vervolgende landen. Het land daalde dit jaar een plek, niet omdat de situatie verbeterde, maar vanwege de machtsovername door de taliban in Afghanistan – daarmee de nieuwe koploper.

„Dit onderwerp heeft mijn bijzondere interesse”, vertelt Yoon, die hier afzonderlijke rapporten over publiceert. „Pyongyang werd voor de Koreaanse opsplitsing nog het ”Jeruzalem van het Oosten” genoemd vanwege de vele bekeringen. Dat is een groot contrast met nu.”

Tot in de jaren 60 waren er volgens Yoon nog religieuze activiteiten in Noord-Korea, maar die werden het daaropvolgende decennium definitief de kop in gedrukt. Toen vanaf medio jaren 90 vanwege de hongersnood grote groepen Noord-Koreanen naar China reisden, kwamen velen van hen juist weer in aanraking met missionarissen en zendelingen.

„Ik werkte zelf eind jaren 90 ook veel met zendelingen in China en ben toen weleens gearresteerd en het land uit gezet”, aldus de directeur. „Veel personen die ik heb ontmoet, zijn gedood vanwege hun geloof. Maar ik heb ook veel mensen het christendom zien omarmen.”

Hij is blij met steun die Zuid-Koreaanse kerken en gelovigen willen geven aan Noord-Koreaanse christenen, maar merkt dat zijn rapporten over vervolging van christenen juist in de Verenigde Staten en Europa aandacht krijgen. Open Doors schat dat er tussen de 200.000 en 400.000 christenen in Noord-Korea zijn, van wie er 50- tot 70.000 in strafkampen worden vastgehouden. Yoon kan zelf geen schatting geven van het aantal (gedetineerde) christenen, maar denkt dat Open Doors aan de hoge kant zit.

Toename

De mensenrechtenactivist merkt dat de laatste jaren meer Noord-Koreanen in aanraking zijn gekomen met de Bijbel en het christelijk geloof. „Wij stellen vluchtelingen de vraag of zij weleens een Bijbel gezien hebben”, vertelt Yoon. „In de jaren 90 antwoordde nog 0 procent van de ondervraagden hier bevestigend op; in 2020 was dit gestegen naar 4 tot 8 procent.”

Ook het aantal Noord-Koreanen dat een geheime kerkdienst bezocht nam toe van 1 à 2 procent naar 3 à 4 – een verdubbeling. „De religiositeit neemt toe in Noord-Korea, maar de onderdrukking ervan ook”, waarschuwt Yoon.

Christenen die gearresteerd worden in Noord-Korea krijgen de hardst mogelijke straffen en maken geen kans op vrijlating. „Het Kimregime vreest het christendom het meest van alles. Omdat het volgens hem een vorm van Amerikaans imperialisme is, kan zoiets nooit door de vingers gezien worden”, vertelt Yoon. „De angst is vooral dat het geloof niet meer te stoppen is als het breder ingang vindt.”