Van Steensel weet waarover hij spreekt. Hij trok jarenlang nauw met jongeren op. De oud-zendeling van de Gereformeerde Gemeenten (GG), in Nigeria, was docent godsdienst aan het Hoornbeeckcollege in Rotterdam, waar hij als lector een aantal jaar onderzoek deed naar de vraag hoe opvoeders de Bijbelse waarden en normen kunnen versterken bij jongeren die opgroeien in een seculiere samenleving.

Verloren

„Ik weet niet hoe het in uw gemeente gaat”, zei Van Steensel dinsdag tegen de predikanten op de Haamstedeconferentie in Elspeet, maar „in onze gemeente zijn veel jongeren. Wij hebben honderden jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar. In de gemeente waartoe ik behoor, worden gemiddeld dertig kinderen per jaar gedoopt en doen twintig jongeren openbare geloofsbelijdenis. Een derde deel gaat verloren voor de gemeente. Het contact met hen vasthouden, blijkt uiterst moeizaam.”

Van Steensel vraagt zich af of kerken in het algemeen wel genoeg doen voor dit soort jongeren. „Weten we het hart van jongeren te bereiken? Is ons leven een uitnodigend voorbeeld voor hen? Of schrikken we hen juist af?”

Wie een antwoord op deze vragen wil hebben, moet volgens hem in gesprek gaan met jongeren. „Al teveel praten kerkenraden óver jongeren, maar bijna nooit mét jongeren.”

Sociale media

Er is best reden tot zorg, vindt Van Steensel. Uit onderzoeken blijkt steeds weer dat minder dan de helft van de jongeren elke dag uit de Bijbel leest. Dat jongeren sterk beïnvloed worden door het waardenpatroon van de wereld, vooral via sociale media.

Het is daarom nodig dat ambtsdragers zich verdiepen in de leefwereld van jongeren. „Als zendeling moest ik me eerst jaren verdiepen in de cultuur van de Izi in Nigeria. Doen we dat ook in die van de jongeren?”

Ouders en ambtsdragers vallen vaak in de „valkuil” dat ze de jongeren met klem willen vertellen hoe ze zouden moeten denken en kiezen, en daarbij de jongeren geen ruimte geven om zelf na te denken en te kiezen. „Ze trekken zich dan juist terug.”

Binding aan Gods Woord is in toenemende mate een individuele keuze. „Wat echt veranderd is vergeleken met mijn generatie, is dat jongeren in toenemende mate eigen keuzevrijheid ervaren om de geloofstraditie waarin ze werden opgevoed te omarmen of vaarwel te zeggen. Dit geldt eveneens voor de daarbij behorende normen en waarden. Het besef dat God hen in een bepaalde gemeente heeft geplaatst, is veelal verdwenen.”

Afgoden

Het verschil tussen kerk en wereld is ondertussen heel klein geworden in Nederland. „Wellicht hebben we in onze tijd de neiging om te veel vanuit verbinding en te weinig vanuit de antithese te spreken over de omliggende cultuur”, oppert Van Steensel. „Te meer omdat die cultuur ons niet alleen omringt, maar ín ons zit.”

Hij is bang dat ouders, docenten en ambtsdragers het vormen van een christelijke identiteit bij jongeren alleen maar moeilijker maken „omdat we die zelf niet laten zien.”

Het verschil tussen kerk en wereld is „flinterdun” geworden, aldus Van Steensel. „De gereformeerde gezindte moet veel meer afstand houden van de afgoden van deze tijd, van materialisme, van bijna onbeperkt willen genieten, van vrijheid op seksueel gebied. Op de kansels wordt heel weinig over seksuele opvoeding gesproken. We laten die vaak over aan de sociale media. De kerk moet veel meer het voorbeeld laten zien van de prioriteit van het eeuwige leven, van Gods heerschappij in ons dagelijks leven, van zending en evangelisatie.”

Voor jongeren is erg belangrijk dat ze de relevantie van het christelijk geloof voor het dagelijks leven zien, aldus Van Steensel. „Dan zou de keuze voor jongeren veel helderder zijn.”

In gesprek

Ook is gesprek met jongeren nodig. Dat gesprek doet hen ervaren dat ze er echt bij horen. „Jongeren denken vaak dat ze er niet toe doen in de gemeente.”

Er is bij jongeren „honger” naar ervaring, naar levensverhalen. „Ze willen niet alleen horen hoe het moet –dat lijkt vaak onbereikbaar– maar hoe het gaat. Hoe krijg je een vertrouwelijke omgang met God? Hoe krijg je die gevoelens van berouw en liefde tot God?”

Daarnaast heeft de kerk ook de jongeren nodig. Jongeren hebben „goede antennes voor de tijdgeest”, voor nieuwe trends en ontwikkelingen. „Ze voelen veel beter aan hoe haaks deze kunnen staan op het christelijk geloof. Jongeren kunnen de kerk helpen de tijd te doorzien en te verstaan.”

Relatie

Voor een gesprek met jongeren is een goede relatie en veel tijd nodig. Ouderen en jongeren leven soms in gescheiden werelden. „Ze praten weinig met elkaar. Omdat ze met heel andere dingen bezig zijn. Echte liefde voor jongeren is de basis van vertrouwen en een gesprek. Ouderen moeten proberen de kloof te overbruggen. Zonder relatie komt de boodschap niet over.”

Daarbij is luisteren belangrijker dan de goede antwoorden geven. „Een catecheet zei eens: De vijf minuten voor catechisatie, waarin je vraagt hoe het met gaat, zijn belangrijker dan de veertig minuten daarna.””

Beoordeel jongeren niet op hun uiterlijk, adviseert Van Steensel. „Achter een modern uiterlijk kan een teer geweten en een biddend hart schuilgaan; en achter een degelijk uiterlijk kan een dubbelleven schuilgaan. Veronderstel niet dat een jongere wel liever in een keet zal zitten dan in de kerk. Verwacht dat de Heere ook werkt onder jongeren van de gemeente.”

De kerk heeft jongeren veel te bieden, geeft Van Steensel aan. Zoals „uitzicht op het eeuwige leven”, een gemeenschap die naar elkaar omziet en samen de Heere wil dienen. „Onze hoop in het omgaan met onze jongeren mag gericht zijn op de Heere God, Die Zich uitstrekt naar het verlorene.”

Amos

Ds. Kos, predikant van de hersteld hervormde gemeente in Middelharnis-Sommelsdijk, houdt dinsdagavond zijn tweede lezing over Godsliefde, verlangen en mystiek bij Willem van Saint-Thierry (1075-1148). Ds. H. Polinder, predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Urk (Maranatha) spreekt woensdagmorgen verder over de profeet Amos. Ds. T. van Bruggen, hervormd predikant in Streefkerk, sluit daarna de 37e Haamstedeconferentie af.