Joesjtsjenko won de verkiezing tot president van Oekraïne. Daarmee zetten de kiezers de vorige ’winnaar’, Janoekovitsj, buiten spel. Dat blijkt een bittere pil voor hem.De vraag is wat iemand drijft om dit ambt te begeren. Vaderlandsliefde? Dat is mogelijk. Nationalisme is geen onbekend fenomeen in Oekraïne. Het staat er economisch slecht voor. Corruptie is een bekend verschijnsel. Dat laatste is een eerlijk mens een doorn in het oog. Een kandidaat zou het nobele streven kunnen koesteren er een eind aan te maken.

Toch zouden macht en de zucht om mee te tellen op het podium van regeringsleiders wel eens minstens zo zwaar kunnen wegen voor de man die Koetsjma gaat opvolgen. Vormen zulke gevoelens wellicht een stuk motivatie achter de machtsstrijd?

De vraag blijft hoe eerlijk Joesjtsjenko aan de macht komt. Duizenden buitenlandse waarnemers hebben toegezien op het verloop van de stemmingen. Het hoofd van de waarnemerscommissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) liet zich voorzichtig positief uit over de gang van zaken. Maar hij zei ook dat het verloop nog niet spoorde met de richtlijnen.

Corruptie vormt soms een deel van de cultuur. Hoe valt bijvoorbeeld omkoperij vóór het invullen van een stembiljet te voorkomen? De verslagen partij is goed op de hoogte van zulke praktijken. Zij gaat in het offensief. Want Janoekovitsj accepteert zijn nederlaag „nooit.”

De keuze voor Joesjtsjenko scherpt in zeker opzicht de tegenstelling tussen Oost en West aan. Over de hoofden van de Oekraïense partijen heen kijken Washington en Moskou elkaar aan. Joesjtsjenko heet hervormingsgezind. Maar de niet voldoende stemmen krijgende Janoekovitsj geniet de steun van het Kremlin.

De Russische president Poetin feliciteerde direct na de uitslag van de later ongeldig verklaarde verkiezingen Janoekovitsj als winnaar. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken -akkoord, een niveau lager dan dat van de president- betuigt nu eenzelfde soort bijval aan het adres van Joesjtsjenko. Powell prees het verloop van de verkiezingen als „volwaardig, vrij en eerlijk.” Hoe weet hij dat? Gaat hij af op wat hem aan informatie bereikt? Of is ook de wens de vader van deze gedachte?

De voorzitter van de Europese Commissie noemde de overwinning van Joesjtsjenko „een goede dag voor de banden van Oekraïne met de EU.” De voorzitter van de Europese Unie noemde de strijd „evenwichtiger” dan in november. Ook de secretaris-generaal van de NAVO reageerde positief. Er is meer aan de hand dan een enkele afweging of de verkiezingen eerlijk verliepen. De stemmingen lijken de inzet te vormen voor een bovennationale politieke competitie.

Joesjtsjenko won. Zondagavond verklaarde hij op het Onafhankelijkheidsplein in de hoofdstad Kiev dat „Oekraïne, veertien jaar nadat het onafhankelijk was geworden, nu vrij is.” Als deze woorden een werkelijk citaat vormen, geven ze blijk van enige kortzichtigheid. Natuurlijk biedt het begrip ”vrij” een groot aantal invullingsmogelijkheden. Dus wie het gebruikt kan later altijd zeggen dat hij het zus of zo niet heeft bedoeld. Het zou echter van meer werkelijkheidszin getuigen de Oekraïners erop voor te bereiden dat de weg lang en zwaar zal zijn naar een betere samenleving. Naar een democratische bestel en een goed functionerende economie zonder noemenswaardige corruptie.

Ook generaal Musharraf beloofde bij zijn staatsgreep Pakistan veel goede dingen. En Toledo stelde Peru bij zijn verkiezing veel fraais in het vooruitzicht. Maar de praktijk blijkt weerbarstig. Niettemin stemt het tot vreugde dat de nieuwe president niet aan de leiband van Moskou zal lopen.