DNA- en eiwitonderzoek naar 15e-eeuws getijdenboek
Stichting Maelwael Van Lymborch Studies in Nijmegen laat vernieuwend onderzoek doen naar een tot nu toe onbekend getijdenboek uit het begin van de vijftiende eeuw. Voor het eerst wordt in Nederland 600 jaar oud perkament onderworpen aan DNA-en eiwitanalyse, aldus de stichting.
Het manuscript is vermoedelijk afkomstig uit de befaamde bibliotheek van de kunstminnende hertog Jean de Berry in Parijs. Hij was opdrachtgever van de uit Nijmegen afkomstige gebroeders Herman, Paul en Johan van Lymborch, belangrijke middeleeuwse illuminatoren of miniaturisten.
Van diverse fondsen heeft de stichting in totaal 50.000 euro ontvangen voor het onderzoek. Doel daarvan is het in fragmenten overgeleverde getijdenboek zo compleet mogelijk te reconstrueren en meer te weten te komen over de makers, de opdrachtgever en de inhoud.
Het getijdenboek kwam vier jaar geleden onder de aandacht toen kunsthistoricus Rob Dückers een enkel blad aankocht. „Hij zag meteen dat de randversieringen van dezelfde kunstenaar zijn die ook de zeer verfijnde ranken en gouden blaadjes in de Belles Heures heeft geschilderd rondom de miniaturen van de gebroeders Van Lymborch”, aldus André Stufkens, voorzitter van de stichting. „Dat wereldberoemde boek, nu aanwezig in het Metropolitan Museum of Art in New York, geldt als een van de hoogtepunten van de boekverluchting.”
Het aangekochte losse blad met de randversiering van de medewerker van de Van Lymborchs lag in een boek dat in de negentiende eeuw geheel versneden is. „Oorspronkelijk moet het manuscript 200 bladen hebben bevat. Deze zijn nu over de wereld verspreid, maar vijftien bladen blijken zich in privécollecties in Gelderland te bevinden. Hoe vaak komt het voor dat er zo veel vijftiende-eeuwse losse bladen uit de kring van de Van Lymborchs in Gelderland te vinden zijn? Dit is een volslagen unieke situatie.”
Voor het onderzoek is een Gelders netwerk opgezet waarin onder andere Wageningen University & Research, de Radboud Universiteit in Nijmegen, Museum en Kasteel Huis Bergh en het Gebroeders van Lymborchhuis in Nijmegen deelnemen. Kunsthistorica dr. Hanneke van Asperen van de Nijmeegse universiteit leidt het onderzoek.
Geprobeerd wordt zo veel mogelijk van de 200 bladen te traceren voor de digitale reconstructie van het manuscript. Elk gevonden blad wordt in het najaar geplaatst op de internetsite van de stichting, zodat iedereen de vorderingen kan volgen. Ook wordt gezocht naar een antwoord op de vraag wie de randdecorateur was, die toentertijd als een groot vakman werd gezien. Dan wordt volgens Stufkens ook de relatie met de gebroeders Van Lymborch en Jean de Berry duidelijk.
Stufkens: „De Franse hertog bezat vijftien getijdenboeken, waarvan er acht bewaard zijn gebleven, waaronder de befaamde Très Riches Heures en Belles Heures, beide met fenomenale miniaturen van de gebroeders Van Lymborch. Dit teruggevonden getijdenboek is mogelijk een van de acht verdwenen getijdenboeken uit de bibliotheek van Jean de Berry.”
Volgend jaar is in het Gebroeders van Lymborchhuis een expositie met filmpresentatie over het getijdenboek te zien.