Staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken schrijft het succes toe aan betere en intensievere opsporing. De meeste fraude in 2003 werd geconstateerd door gemeenten: 106 miljoen euro. Meestal was een signaal van de Belastingdienst aanleiding voor onderzoek. Het gemiddelde fraudebedrag was 2500 euro.

De SIOD, die de tanden zet in grote zaken, spoorde 16,7 miljoen op aan niet betaalde premies. Bovendien werd voor 43 miljoen aan niet betaalde belastingen opgespoord, die niet zijn meegenomen in de som van 190 miljoen euro.

Uitvoering Werknemersverzekeringen (UWV), belast met WW en WAO, voerde vorig jaar 430.000 controles uit. Fraude door werknemers bedroeg 24,9 miljoen euro en die door werkgevers 22,6 miljoen euro. Dat laatste bedrag daalde doordat UWV in 2003 grote zaken overdroeg aan de SIOD.

De Sociale Verzekeringsbank (kinderbijslag, AOW en uitkering aan nabestaanden) deed voor 9 miljoen euro aan aangiften wegens fraude. In ruim de helft van de gevallen bleek het te gaan om stiekem samenwonen, terwijl een uitkering voor alleenstaanden werd betaald. De Arbeidsinspectie constateerde bij meer bedrijven overtreding van regels over arbeidsomstandigheden en werktijden, goed voor 7 miljoen euro aan boetes.

Van Hoof meldde donderdag verder aan de Kamer dat de opsporing van zwart werk een groot probleem blijft zolang het zich binnenshuis afspeelt. Van de 1,2 miljoen huishoudens die een werkster hebben, regelt 72 procent dat informeel. De opvang van kinderen wordt eveneens vooral informeel geregeld, maar vaak onbetaald. Klussen in huis, zoals schilderen of repareren van apparaten, wordt in 44 procent van de gevallen via via geregeld, niet alleen zwart, maar ook onbetaald.

Het kabinet wil af van de huidige regeling die mensen moet stimuleren om hun werkster wit te laten werken, omdat die niet goed werkt. Het moet nu van de Tweede Kamer komen met een regeling die wel werkt, en ook nog eens geldt voor klusjesmannen. Dit moet ertoe leiden dat meer mensen met een uitkering betaald werk gaan verrichten.

Uit de gegevens van Van Hoof komt naar voren dat dit geen eenvoudige opgave is. Bij zwart werk speelt niet alleen een rol dat geen belasting en premies worden betaald, maar ook dat mensen niet gekort willen worden op hun uitkering of minder huursubsidie en dergelijke willen gaan ontvangen.

Doorgaans wordt aan de zwarte werkster ongeveer 8 euro per uur betaald. Legaal zou het poetsen, wassen en boenen ongeveer 20 euro per uur moeten kosten. Bij een prijs van 20 euro per uur, zullen naar verwachting alleen mensen met een heel hoog inkomen nog een werkster in dienst nemen. Anderen zullen eieren voor hun geld kiezen en het werk zelf doen.

In een rapport aan Van Hoof noemen onderzoekers maatregelen als subsidie of sociale dienstplicht voor uitkeringsgerechtigden minder aantrekkelijke opties voor de markt voor huishoudelijke hulp. Mensen halen niet graag vreemden in huis als ze zelf niet thuis zijn, en kijken voor hulp in de huishouding vooral naar familie, buren, vrienden of kennissen.

Belastingaftrek voor betaald huishoudelijk werk en een „vaste arbeidskorting”, die gunstiger is dan de huidige algemene heffingskorting in de loon- en inkomstenbelasting, voor mensen met een laag inkomen zouden wel soelaas kunnen bieden.