Tijdgeest mag kerkleer niet regeren
Wat zouden mensen die honderd jaar geleden leefden, hebben gedacht als zij hoorden dat er op een synode discussie was ontstaan over de vraag: ”Wat is een vrouw?” Waarschijnlijk zouden ze dat bizar vinden. Ze zouden zeggen: „Heeft men niet iets beters te doen? Wat een vrouw is, is toch vanzelfsprekend? Daar hoef je niet verder over na te denken.”
Toch is er deze week over die vraag een debat ontstaan op de synode van de Anglicaanse Kerk. Na lang praten en veel zoeken in de archieven kwam men tot de conclusie dat de kerk nooit een officiële definitie heeft opgesteld van wat een vrouw is. Want dat was eeuwenlang iedereen wel duidelijk.
Inmiddels wil de Anglicaanse Kerk gaan nadenken over een omschrijving. Het argument is dat de kerkleer vanwege nieuwe maatschappelijke ideeën mogelijk moet worden herzien. Dat is een stellingname die niet zonder risico is.
Het kan inderdaad zo zijn dat de ontwikkelingen in de samenleving dwingen tot aanpassing van bepaalde begripsomschrijvingen. Een voorbeeld daarvan is het begrip huwelijk. Wat dat is, was eeuwenlang volstrekt helder. Zo helder, dat dit niet expliciet werd omschreven. Maar vanwege moderne opvattingen over een huwelijk spreken orthodoxe christenen vandaag de dag uit dat het huwelijk een onverbrekelijke band van liefde en trouw tussen één man en één vrouw is. Geen enkele Bijbelvaste christen zal tegen zo’n aanpassing bezwaar maken.
Evenzo leert de kerkgeschiedenis dat als gevolg van opkomende dwalingen bepaalde leerstukken explicieter moesten worden omschreven. Onderdelen van de belijdenisgeschriften hebben juist in de dogmatische twisten hun oorsprong. Gaande de tijd is zo de confessie ontstaan.
Men moet echter niet vergeten dat de belijdenisgeschriften een antithetisch element in zich hadden. Bij de formulering van dogma’s en het opstellen van de confessie wist men van het woord van Jezus: „Wordt aan deze wereld niet gelijkvormig” en men gedacht aan de waarschuwing van de apostel Paulus om zich te wachten voor de geest van deze eeuw. In elk belijdenisgeschrift zit daarom een element van verweer tegen de tijdgeest.
Het zorgwekkende bij de discussie in de Anglicaanse Kerk is dat daar stemmen zijn die niet willen dat de kerk zich in haar belijdenis verweert tegen de moderne tijdgeest maar zich juist daardoor laat gezeggen. Er moeten formuleringen worden gevonden waarbij iedereen een goed gevoel heeft. De norm van de Bijbel wordt zo losgelaten.
De genderdiscussie werpt haar schaduw dwars door de kerkramen heen over kansels en vergadertafels. Dat gebeurt niet alleen in Engeland, maar ook elders, ook in Nederland. Het lijkt erop dat een omschrijving van wat een vrouw is de Bijbelse waarheid geweld aan gaat doen. Tot verbazing van de vorige generaties en tot grote zorg voor de toekomstige. Daarom draagt de generatie die nu beslist een grote verantwoordelijkheid.