Tranen, kussen en een schouderklop
„Gewoon toeval, meer niet." Gezagvoerder Guy Verhagen van vlucht SN690 uit het West-Afrikaanse Cotonou en Abidjan ontwijkt verder alle vragen over het feit dat hij zojuist het laatste Sabena-toestel uit de geschiedenis aan de grond heeft gezet.
Toch poseert hij even later met de laatste Sabena-crew ooit voor een bizarre familiefoto. In een dramatische setting lachen stewardessen door de tranen heen. Kort tevoren hebben zij door een haag van aangeslagen en applaudisserende collega’s met bloemen en kaarsen de hal van de luchthaven van Zaventem betreden.
Het toestel was gisteren na “touchdown” om 11.34 uur al op ongewone wijze begeleid door een vloot van brandweerwagens, ambulances en Sabena-bedrijfsvoertuigen. Dat betekende een beter welkom dan het vertrek in de grimmige sfeer in Cotonou, in Benin, waar woedende plaatselijke Sabena-medewerkers het opstijgen met vier uur vertraagden.
Hartverwarmend
De emotie over de laatste vlucht en het naderende einde van de op een na oudste maatschappij ter wereld is voelbaar. Heel even zijn de in het verleden zo verdeelde piloten, stewardessen en bagage-afhandelaars echt één. Even zindert het oude Sabena-familiegevoel nog rond.
Daarna zullen de “sabéniens” alleen staan. En ze voelen het allen aan. Hoewel zo’n 400 koppels elkaar nog hebben, als levenspartners die elkaar via Sabena leerden kennen. Enkele tientallen van hen slaan hand in hand de huldiging van de laatste ploeg van elf bemanningsleden gade.
Veronique Lataire, senior purser op vlucht SN690, noemt de ontvangst „hartverwarmend." „Dit doet me heel veel." Bedroefd wijst ze naar haar badge. „De laatste keer dat ik die gedragen heb, na 23 jaar dienst."
Haar woorden worden onderbroken door een boze Franstalige bagage-afhandelaar. „Het is de monarchie, het hof, de koning, die Sabena maar in de lucht wilde houden. Als nationaal symbool. Zonder het bedrijf ooit goed te leiden." Met Sabena gaat inderdaad weer een stukje België ten onder.
Slechte reputatie
„Menselijk gezien is dit vreselijk moeilijk", zegt steward Claudio Lietaert in de schamele crewruimte vol vaal bruin meubilair uit de jaren zeventig. „Aan de ene kant omdat ik me vijf volle jaren heb ingezet voor een maatschappij die wel goed draaide. De vluchten zaten altijd vol; in Afrika wilden ze wel eens met tweeën op één zetel gaan zitten. Aan de andere kant omdat ze je op straat zetten zonder de minste communicatie."
Lietaert is enkele uren voor de laatste crew aangekomen vanuit Conakry in Guinee; Afrika was altijd wel winstgevend voor Sabena. „Vlak voor het opstijgen kreeg een piloot de mededeling dat het na aankomst niet meer hoeft. Verder niets. Er is gehuild, ja."
Kans op een baan bij een opvolger van Sabena ziet Lietaert nog wel. „De passagiers zijn er. Zo’n maatschappij heeft mogelijkheden, zeker als we de slechte reputatie van Sabena, met die beruchte afkorting “Such A Bad Experience – Never Again” (“zo slecht – dat nooit meer”), van ons kunnen afschudden. Maar er moet wel ander management komen. Daarboven zijn grote fouten gemaakt." Huidig topman Müller wordt later op straat omschreven als „moordenaar."
Een hem onbekende collega-steward met een groot rouwboeket troost Lietaert. De bloemen met tekst “regrets éternels” (“eeuwig spijt”) zijn bestemd voor de Belgische minister van Arbeid, Onkelinx. „Dat zij maar geen spijt zal krijgen dat ze ons in de kou laat staan."
De ontmoeting van zo’n kleine 1000 personeelsleden, gisteren in de vertrekhal van luchthaven Zaventem, lijkt een voortijdige reünie. Aan de bar of de geblokkeerde incheckbalie treffen collega’s elkaar mogelijk voor het laatst. Tranen, kussen en omhelzingen. Of een simpele klop op de schouders van piloten onder elkaar.
Demonstratie
Alvorens gezamenlijk op te trekken voor een demonstratie bij het Belgische ministerie van Arbeid drinkt een zestal bagage-afhandelaars in het zelfbedieningsrestaurant een laatste pint of Leffe onder collega’s. Op de achtergrond tientallen lege toestellen van de Société Anonynme Belge d’Exploitation de Navigation Aéronautique (Sabena) op een verder angstwekkend stille luchthaven.
Richting uitgang heeft uitzendbureau Randstad een kleine vestiging, te midden van de obligate sokken-, dassen- en kofferhandelaars. „Op zoek naar een job op de luchthaven of elders in België? Kom gerust binnen of laat je gegevens na." Een eerste vers-werkloze stewardess gaat al op de uitnodiging in.