Hoewel er dinsdag - opnieuw - niet over het initiatiefvoorstel van de SP wordt gestemd, heeft het CDA alvast laten weten volgende week tegen te stemmen. Het CDA wil geen correctief bindend referendum op landelijk niveau en ook niet op lokaal en provinciaal niveau.

De SP had het oorspronkelijke wetsvoorstel gesplitst, in de hoop het CDA alsnog over de streep te trekken. Dat is mislukt.

Van Dijk had al eerder aangegeven tegen een landelijk referendum te zijn. De afgelopen weken heeft ze aan CDA-fractievoorzitters in het hele land gevraagd of zij zo’n lokaal en provinciaal referendum zien zitten. Met een verhouding negentig tegen en tien voor is het voor Van Dijk duidelijk, zo licht ze toe. Het CDA gaat tegen het SP-voorstel stemmen.

De CDA-fractievoorzitters zien een noodrem niet zitten, zegt Van Dijk. Ze voelen veel meer voor het betrekken van burgers bij de beleidsvorming, dus voordat er al een besluit ligt. Daarvoor pleitte het Kamerlid eerder in het debat over het wetsvoorstel ook.

Via een landelijk referendum kunnen Nederlanders zich uitspreken over een wet die door de Tweede en Eerste Kamer is aangenomen, maar nog niet is ingevoerd. Bij een lokaal referendum kunnen inwoners van een gemeente door de gemeenteraad genomen besluiten tegenhouden of juist bekrachtigen.

Nederland heeft nog nooit een correctief bindend referendum gehad. Drie pogingen - tussen 1996 en 2017 - strandden stuk voor stuk, net zoals nu, in tweede lezing. Omdat het om een grondwetswijziging gaat, moeten beide Kamers voor en na verkiezingen over het voorstel stemmen.

Tussen 1 juni 2015 en 10 juli 2018 was er wel een raadgevend referendum. Daarbij is de regering niet verplicht om de uitslag over te nemen.

In die drie jaar zijn er twee referenda geweest. De eerste werd gehouden op 6 april 2016, over het associatieverdrag van de Europese Unie met Oekraïne. Op 21 maart 2018 volgde het referendum over de Wet inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ook wel de sleepwet genoemd. Beide keren was een meerderheid tegen, maar nam de regering de uitslag niet over.

Het wetsvoorstel van minister Kajsa Ollongren, toen nog van Binnenlandse Zaken, om het raadgevend referendum weer af te schaffen, werd door een meerderheid in Tweede en Eerste Kamer aangenomen.