Het vereenvoudigen van het belastingssysteem was een van de onderwerpen. Verder liet Bush weten dat hij iets wil doen aan de claimcultuur in Amerika. Schadeclaims welteverstaan, waar volgens de president alleen advocaten wel bij varen maar die een last zijn voor het bedrijfsleven.

Verreweg het belangrijkste onderwerp vormde echter de hervorming van ”social security”, het Amerikaanse equivalent van de Nederlandse AOW. Dit systeem stamt uit de New Deal-periode (1935) van de Democratische president Franklin D. Roosevelt.

Elke Amerikaan betaalt iedere maand een kleine bijdrage aan social security. Daarvan worden 65-plussers betaald. Twintig jaar geleden werd een extra fonds gecreëerd -aanbevolen door de huidige voorzitter van het centralebanksysteem Federal Reserve, Alan Greenspan- om het gat op te vangen dat binnenkort ontstaat. Over enkele jaren gaat namelijk de naoorlogse generatie van de babyboom met pensioen. Het gevaar dreigde dat het systeem dan minder binnenkrijgt dan het moet gaan uitbetalen.

Het is duidelijk dat er een balans moet zijn tussen inkomsten en uitgaven. Die balans is afhankelijk van de hoeveelheid burgers die aan het systeem meebetalen en de groep 65-plussers die ervan profiteert. Het onafhankelijke begrotingsbureau van het Congres heeft berekend dat deze balans in 2052 in gevaar komt. Dan moet social security meer betalen dan het systeem binnenkrijgt. Dit kan men in 2004 nauwelijks een „acute crisis” noemen, waarover president Bush en een aantal Republikeinen spreken.

Bush zei vorige week ook dat social security „gerepareerd” moet worden, om het financieringstekort van de overheid te verminderen. Dat is een vreemde opmerking. Social security heeft momenteel namelijk een overschot. Dat overschot wordt door de regering gebruikt om het financieringstekort te verlagen. Dat mag wettelijk weliswaar niet, maar dat gebeurt zowel onder Republikeinse presidenten zoals Bush als onder Democratische zoals Clinton sinds dit in het begin van de jaren negentig werd verboden.

Vanwaar nu de urgentie om het systeem te veranderen? „Social security is al jarenlang een doorn in het oog van veel Republikeinen. Zij zijn tegen overheidssystemen in het algemeen en pleiten ervoor dat burgers zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun oudedagsvoorziening. Zij willen eigenlijk af van social security en willen deelname in particuliere pensioenplannen bevorderen. Maar met een nieuwe variant. Grote pensioensystemen beleggen hun geld. De voorstanders van hervorming van social security willen mensen nu de gelegenheid geven om zélf het geld dat zij nu aan social security moeten betalen te gaan beleggen”, beweert financieel analist Michael Tanner van het Cato Research Instituut in Washington.

Professor economie Paul Krugman van de Princeton University in New Jersey behoort tot de uitgesproken tegenstanders van dit voorstel. „Door de recente Enron-schandalen, waardoor fondsen miljarden zagen verdwijnen, hebben veel mensen een belangrijk deel van hun pensioen verloren. Moeten zij nu zelf gaan investeren om dat stukje waarop zij nog kunnen rekenen -namelijk social security- nu ook te onderwerpen aan de grillen van de financiële wereld?”

Krugman pleit voor verhoging van de social security-bijdrage. „Als wij met z’n allen 3 procent meer betalen aan social security dan wat er nu per jaar wordt uitgegeven aan de oorlog in Irak is het probleem al opgelost.”

Michael Tanner wijst op andere mogelijkheden om het naderende probleem op te lossen. „Je kunt de pensioengerechtigde leeftijd verhogen of de social security-uitkering verlagen. Maar daar wil president Bush niet aan. Hij heeft al gekozen voor privatisering. Dat zou betekenen dat mensen over enkele jaren niet meer aan social security meebetalen, dus het fonds waar nu de ouderen uit worden betaald heeft dan geen inkomsten meer. Om dat gat op te vullen zal Washington 1 tot 2 biljoen dollar moeten lenen. Dat zal het financieringstekort en de overheidsschuld dramatisch verhogen. Maar daarover hoor je de voorstanders van privatisering van social security niet.”