Juli 2003: Justitie pakt grootaandeelhouder Lebedev van Yukos op voor verduistering. Kranten in Rusland leggen direct een verband met de politieke ambities van Yukos-topman Chodorkovski, die president Poetin in de weg zou zitten. Ook deze steenrijke topman wordt ondervraagd. Aan het einde van de maand volgen invallen van justitie bij Yukos voor een onderzoek naar belastingontduiking.(is0(

Augustus 2003: Yukos praat met de Amerikaanse olieconcerns ChevronTexaco en ExxonMobil over een gedeeltelijke overname. Yukos is dan al een paar maanden door een fusie met Sibneft de grootste oliemaatschappij van Rusland. De onderneming is goed voor 20 procent van de productie in het land.

Oktober 2003: Chodorkovski wordt opgepakt in Siberië als hij een tussenlanding maakt met zijn privé-jet. Hij wordt verdacht van fraude en belastingontduiking. De actie leidt tot onrust op de financiële markten in Rusland. De Verenigde Staten zetten vraagtekens bij de manier waarop het rechtsstelsel in Rusland werkt. Ondanks aandringen van het bedrijfsleven weigert Poetin zich in het openbaar met de zaak te bemoeien.

November 2003: Chodorkovski treedt officieel af als topman van Yukos. De Amerikaan Simon Kukes volgt hem op. Het fusieproces met Sibneft wordt stilgelegd.

Februari 2004: Yukos en Sibneft ontbinden definitief de fusie. Inmiddels eist de Russische staat miljarden aan ontdoken belastingen bij Yukos. De onderneming ontkent de fraude.

April 2004: Banken waarschuwen dat de financiële problemen bij Yukos kunnen leiden tot het niet afbetalen van uitstaande leningen. Het concern draagt de voormalige centralebankpresident Viktor Gerasjtsjenko voor als nieuwe topcommissaris. Een maand eerder zijn al miljarden aan banktegoeden bevroren.

Juni 2004: Poetin zegt alles te doen om het faillissement van Yukos te voorkomen. De minister van Financiën verklaart in overleg te zijn met het concern over een oplossing. De rechtszaak tegen Chodorkovski begint. Hij kan maximaal tien jaar cel krijgen.

Juli 2004: De belastingclaims stapelen zich op. De staat eist nog eens diverse miljarden over eerdere jaren. Yukos waarschuwt dat de acties van justitie en de belastingclaims de productie in gevaar brengen. Op 7 juli verstrijkt een deadline zonder dat Yukos de gevraagde miljarden overmaakt.

Augustus 2004: De olieprijzen belanden op recordhoogtes. Daarbij spelen de problemen bij Yukos een grote rol. De onderneming dreigt haar productie te moeten staken omdat ze niet meer bij haar bankrekeningen kan. Gerechtsdeurwaarders leggen beslag op Yuganskneftegaz, dat 60 procent van de olieproductie van Yukos verzorgt, nadat een rechter de eerste beslaglegging onwettig had verklaard.

September 2004: Het Russische concern Gazprom, goed voor 20 procent van de wereldgasproductie, neemt de oliemaatschappij Rosneft over. Analisten vrezen dat het Kremlin ook Yuganskneftegaz bij Gazprom wil onderbrengen. De staat heeft een belang van 38 procent in Gazprom. Yukos legt noodgewongen de uitvoer naar China stil. De maatschappij heeft geen geld voor het transport. President Poetin verklaart dat Moskou geen plannen heeft om Yukos te nationaliseren.

Oktober 2004: Moskou wil Yuganskneftegaz per opbod verkopen. De zakenbank Dresdner Kleinwort Wasserstein taxeert Yukos’ kroonjuweel op 14,7 miljard tot 17,3 miljard dollar (11,1 tot 13,0 miljard euro). Ondertussen blijft de olieprijs op de wereldmarkt stijgen. Tot de belangrijkste oorzaken rekenen analisten ook de lagere export van Rusland.

November 2004: De Russische fiscus komt met nieuwe achterstallige betalingen en boetes waardoor de totale schuld van Yukos op 25,4 miljard dollar uitkomt. De veiling van Yuganskneftegaz komt voor 19 december op de agenda. Het openingsbod bepaalt Moskou op 8,65 miljard dollar, duidelijk lager dan de marktwaarde, aldus analisten. Gazpromneftegaz, een dochterbedrijf van Gazprom, lijkt de belangrijkste kanshebber op de veiling. De Yukos-bestuurders wachten het onheil niet af. Zij vluchten naar het buitenland. „Yukos is als een mammoet die door duizenden pijlen is geraakt. Het bloedt en wankelt en zal binnenkort neerstorten en sterven”, aldus een van de betrokkenen.

Yukos roept voor de dag na de veiling een buitengewone aandeelhoudersvergadering bijeen. Dan wordt bekeken hoe Yukos, zonder zijn kerndivisie Yuganskneftegaz, verdergaat. De aandeelhouders bepalen of ze het faillissement aanvragen of de onderneming laten liquideren.

December 2004: Vijf dagen voor de veiling vraagt Yukos in de VS uitstel van betaling volgens de Amerikaanse faillissementswetgeving. Yukos is actief in Texas en heeft daar bezittingen. De Amerikaanse faillissementswetgeving heeft over de hele wereld jurisdictie over de eigendommen van een schuldenaar. Tien dagen uitstel, luidt het vonnis in Houston. Daar trekt Moskou zich niets van aan. „Hier handelen we conform de Russische wetten”, zo stelt het Russische fonds voor staatseigendommen dat is belast met de verkoop van het voornaamste Yukos-onderdeel. De veiling leverde echter een verrassende winnaar op in de vorm van de onbekende onderneming Baikalfinansgroup.