De voorzitter van de onderzoekscommissie, de Democraat Bennie Thompson, deelde direct aan het begin een stevige conclusie: „De bestorming van het Amerikaanse Capitool op 6 januari 2021 was de uitkomst van een couppoging van Donald Trump. (…) Het geweld was geen ongeluk, maar Donald Trumps laatste poging overeind te blijven.”

Trump vocht de uitslag van de presidentsverkiezingen aan in zestig rechtszaken. Die verloor hij allemaal, op één na. „Hij verloor in de rechtbanken, net zoals hij deed in de stemhokjes”, zei Thompson. „Voor gewone Amerikanen houdt het daar op, maar voor Donald Trump begon het daar.”

De commissie vertoonde stukjes van verhoren van naaste medewerkers van Trump, waarin ze zeiden hem te hebben verteld dat er geen aanwijzingen waren voor fraude. Voormalig minister van Justitie Bill Barr vertelde dat hij tegen Trump had gezegd dat diens beweringen „onzin” waren. Desondanks bleef Trump volhouden ten onrechte te hebben verloren.

Kwetsbaar

Het Republikeinse commissielid Liz Cheney sprak van een „uitgekiend plan” van de toenmalige president om de verkiezingsuitslag te veranderen. Cheney benadrukte dat de aanzet voor de bestorming een tweet was van Trump zelf, die hij op 19 december 2020 verstuurde. Daarin riep hij zijn aanhangers op naar het Capitool te komen. De president schreef: „Groot protest in D.C. op 6 januari. Zorg dat je er bent, het zal wild zijn!”

Uit de donderdag vertoonde verhoren bleek dat deze oproep voor extremistische groepen zoals Oath Keepers en Proud Boys het signaal was om naar de stad te komen.

De eerste openbare hoorzitting van de commissie begon donderdag om 20.00 uur lokale tijd en werd live uitgezonden door de grote nieuwszenders. De commissie, die bestaat uit zeven Democraten en twee Republikeinen, heeft het tijdstip gekozen om de aandacht van zo veel mogelijk Amerikanen te trekken.

Volgens het Republikeinse commissielid Cheney zijn de openbare verhoren bedoeld om de Amerikaanse bevolking te tonen hoe kwetsbaar een democratie kan zijn: „Mensen moeten met eigen ogen zien hoe makkelijk ons democratische systeem ontmanteld kan worden als we het niet verdedigen.”

Waarschijnlijk zal dit verlangen van Cheney onvervuld blijven. Hoewel de verhoren bij alle grote tv-zenders te volgen zijn, is wel duidelijk dat de Republikeinen deze zullen negeren. De conservatieve zender Fox News, die zeer populair is bij Republikeinen, besteedt er ook nauwelijks aandacht aan.

Progressieve Democraten lijken daarentegen van de verhoren een soort event te maken. In zo’n negentig plaatsen in de VS zijn op openbare pleinen grote schermen geplaatst waar mensen die met elkaar kunnen volgen. In enkele steden werd voor drank gezorgd.

Schandaal

De afgelopen maanden heeft de commissie meer dan 1000 getuigen gehoord, 135.000 documenten verzameld en de hand weten te leggen op privécommunicatie tussen hoge Witte Huis-medewerkers, persoonlijk adviseurs van Trump, Republikeinse Congresleden en extreemrechtse groeperingen, die een grote rol hebben gespeeld bij de bestorming van het Capitool.

De start van de reeks van ten minste zes openbare verhoren is niet zomaar gekozen. Het is deze week precies vijftig jaar geleden dat in opdracht van president Richard Nixon werd ingebroken bij het partijkantoor van de Democraten. De verhoren rond dit Watergateschandaal zijn de Amerikanen nog niet vergeten. Ze roepen parallellen op met de verhoren nu.