In gesprek gaan met je kind over onderwerpen als seksualiteit, geslachtsgemeenschap, het voorkomen van zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) blijkt voor veel christelijke ouders een brug te ver. Dat zegt 75 procent van de studenten die werden ondervraagd in een onderzoek van het Nederlands Dagblad (RD 16-5). Vorige week werd hieraan toegevoegd dat veel studenten ook aangeven porno te kijken en daar moeilijk van los kunnen komen.

Dit onderzoek houdt ons als ouders een spiegel voor en roept allerlei vragen op.

Iedereen begrijpt dat dit geen gemakkelijk onderwerp is, dat je ‘zomaar’ bespreekt. Maar in deze tijd van seksuele verwarring is een goed gesprek met ons kind hard nodig. En heeft ook een jongvolwassene, nu bijvoorbeeld allerlei vormen van genderbeleving voorkomen, niet juist daar behoefte aan? Aan de keukentafel, in de auto, tijdens een wandeling, ’s avonds laat bij een vuurtje. Vaak zijn dit gouden momenten voor een diepgaand gesprek, zeker als het over seksualiteit gaat.

Kinderen en jongeren hebben recht op eerlijke seksuele voorlichting. Ouders kunnen daarmee al vroeg beginnen door seksualiteit gaandeweg te bespreken in het dagelijks leven. Kinderen vinden het niet vreemd als je, passend bij hun leeftijd en karakter, steeds iets meer aan hen vertelt over hoe de Heere ons heeft geschapen en seksualiteit bedoelt. Spreek daarbij ook over grenzen en zelfbeheersing. Benoem dat God van ons vraagt dat we onze seksuele gevoelens beheersen en bewaren voor binnen het huwelijk. Als ouders open zijn, geeft dit aan kinderen ruimte om ook open te zijn.

Vergaande vragen

Uit het ND-onderzoek blijkt dat het echt relevant is om over deze zaken in alle eerlijkheid te spreken. Dit is dus een belangrijke taak voor ouders. Maar naast deze oproep aan ouders zou aan de respondenten van het onderzoek deze vraag gesteld kunnen worden: Kan het verwijt aan ouders dat er te weinig gesproken is over seksualiteit ook een excuus zijn om grenzen te verleggen?

Volgens onderzoeker Van Dijk heeft het algemene denken onder christenen zijn intrede gedaan. Opvattingen verschuiven, zelfs wanneer het gaat over het huwelijk en het bewaren van de seksuele omgang voor binnen het huwelijk. Met seksuele omgang voor het huwelijk met een vaste partner of verloofde wordt automatisch een grens verlegd. Als de relatie verbroken wordt en een nieuwe relatie wordt aangegaan, heeft men immers ook een nieuwe bedpartner.

Het onderzoek toont verder dat jongeren vragen hebben over het voorkomen van zwangerschappen en soa’s en over hoe ouders intieme zaken beleven. Het is goed dat ouders ook hierover eerlijk spreken. Uit algemeen wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat ouders en verzorgers van invloed zijn op de latere beleving van seksualiteit van hun kinderen. Goede voorlichting leidt ertoe dat kinderen in een later stadium aan seksuele activiteiten beginnen. Openheid en eerlijkheid betekenen niet dat u zich volledig bloot hoeft te geven. Jongeren zullen begrijpen en aanvoelen dat vragen over hoe vaak u gemeenschap hebt en wat u het fijnste vindt echt privé zijn.

Onzekerheid

Laten we onze eigen waarden en normen rond seksualiteit overdragen, zoals we in onze gezinnen ook spreken over godsdienstige zaken, kledingkeuze, financiële keuzes en beroepskeuze. De bedding van de christelijke opvoeding en gewetensvorming is belangrijk voor de vorming van jongeren op het gebied van de seksuele omgang voor het huwelijk.

Prof. dr. J. Waterink geeft in zijn boekje ”Aan moeders hand tot Jezus” (blz. 103) hierover het volgende aan: „Arme ouders, die pogen over godsdienstige dingen met hun kind te spreken, terwijl het kind van dag tot dag sterker bevroedt en met groter zekerheid gaat weten dat vader en moeder hem over seksuele dingen leugentjes vertellen. (...) Juist de onzekerheid waarin de kinderen komen ten gevolge van het seksuele ontwaken, is zo dikwijls een basis voor religieuze twijfel. Stap daarom omwille van onze kinderen over eigen gêne heen, het ongemak voorbij.”

Dilemma’s

Bij gesprekken over seksualiteit kunnen ouders dilemma’s ervaren:

1. Is mijn kind niet te jong voor seksuele voorlichting?

Ouders kunnen niet te vroeg beginnen met het bieden van seksuele voorlichting of opvoeding. Bij elke ontwikkelingsfase past seksuele opvoeding. Dat hoeft niet met een zwaar gesprek, maar kan stap voor stap en gedurende de jaren. Daarbij helpt het als je als ouder jouw kennis over de seksuele ontwikkeling vergroot.

2. Breng ik mijn kind met voorlichting niet op slechte ideeën?

Ouders zijn dikwijls bang om slapende honden wakker te maken („als je erover praat gaan ze het juist doen”). Uit onderzoek blijkt echter dat deze angsten onnodig zijn. Kinderen die opgroeien in een warm gezin waarin seksualiteit een plek in de opvoeding heeft, zijn later beter in staat de juiste keuzes te maken. Bovendien krijgen zij minder te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Wanneer er meer openheid is, leren kinderen en jongeren duidelijker hun grenzen aan te geven binnen en buiten het gezin. Hopelijk voorkomt dit (het lang voortduren van) misbruik (incest).

3. Mijn kind stelt geen vragen.

Niet alle kinderen stellen vragen over seksualiteit. Sommige kinderen vragen sowieso weinig. Maar zou dat dan mogen betekenen dat zij ook minder antwoorden krijgen? Er zijn ook kinderen die wel vragen hebben over seksualiteit maar deze niet durven te stellen, omdat ze voelen dat het onderwerp taboe is. Zelf het initiatief nemen om over seksualiteit te praten, kan dit taboe doorbreken.

4. Wat als ik me er ongemakkelijk bij voel?

Kinderen voelen het goed aan als ouders liever niet over seksualiteit praten. Om die reden vragen ze dan maar niets meer. Geef eerlijk toe dat u het lastig vindt. Of vertel dat u niet gewend bent om erover te spreken. Houd het luchtig. Het hoeft niet altijd een heel gesprek te zijn; gewone opmerkingen, al dan niet met een vleugje humor, kunnen al betekenisvol zijn. Door ervaring op te doen, zal uw zelfvertrouwen groeien.

5. Op school krijgt mijn kind toch seksuele voorlichting?

De Reformatorische Oudervereniging (ROV) merkt steeds vaker dat ouders de voorlichting aan de school overlaten. Elke school bespreekt zeker onderwerpen rond seksualiteit. Sterker nog: scholen zijn het verplicht; er zijn kerndoelen voor geformuleerd. Het mooie is dat op het voortgezet onderwijs, wanneer de omstandigheden veilig genoeg zijn, de leerlingen er dan ook met elkaar of de docent over durven te spreken. Toch zullen ook daar vragen onbesproken blijven die jongeren wel hebben.

De auteur is beleidsmedewerker bij de Reformatorische Oudervereniging (ROV), leerkracht en bestuurslid van GezinsPlatform.NL.