Neem het taalbeleid. Ongeveer een derde van de Oekraïners spreekt thuis Russisch. Daarnaast zijn er in het westen kleine groepen die Hongaars en Roemeens spreken. Het past bij een groot land om meertalig te zijn. Zeker als je naam ”grensland” betekent.

Bij de zelfstandigwording van Oekraïne in 1991 werd het Oekraïens de officiële taal. Tot 2019 bleef er veel ruimte om andere talen te gebruiken in het onderwijs en de media.

President Petro Porosjenko (2014-2019) bekeek Oekraïne vanuit een idealistische bril: één volk, één taal en één kerk. En daarom ontwierp hij een wet die openlijk was bedoeld om minderheidstalen te ontmoedigen.

Vooral in de oostelijke, Russischsprekende regio’s Donetsk en Loegansk, heeft deze wet kwaad bloed gezet. Rusland heeft ervaring met anti-Russische politiek in buurlanden. Door de zelfstandigheid van voormalige Sovjet-republieken wonen veel Russen in het buitenland. President Vladimir Poetin wil echter dat ‘zijn’ mensen in die landen het recht hebben Rus te blijven.

Die buurlanden voelen zich een muis tegenover de olifant Rusland. Alles wat zij kunnen doen om die olifant weg te duwen, zullen ze inzetten.

Taalpolitiek is te begrijpen, maar doet vrijwel altijd meer kwaad dan goed. Taal is gevoel. En zodra gevoel politiek wordt, komt er kortsluiting. Oekraïne had er ook voor kunnen kiezen om Rusland niet die stok om te slaan te geven.

Als Oekraïne serieus kandidaat-lid van de Europese Unie wil worden, zal die wet weer op tafel komen. De EU staat voor een ruimhartige bejegening van minderheidstalen.

Een ander punt waarop Oekraïne kan worden bevraagd, is de vrijheid voor de Oekraïens-Orthodoxe Kerk die is verbonden aan het patriarchaat in Moskou. Vandaag wordt die kerk gezien als een voertuig van verraders.

In het parlement lag een wetsvoorstel om deze kerk te verbieden, maar dat wordt niet behandeld. De gedachte is dat de parochies zich moeten scharen onder de Orthodoxe Kerk in Oekraïne, die in 2019 is erkend door het patriarchaat van Constantinopel, onder invloed van president Porosjenko.

De spanning rond de kerk neemt toe. Sommige steden hebben zelf een verbod opgelegd. Afgelopen zondag kwam het op diverse plaatsen tot relletjes. Paramilitairen in uniform verstoorden diensten en in de regio Lviv werd een priester met verf bespoten. Bitter is dat de Oekraïens-Orthodoxe Kerk vierkant achter Kiev staat. In de kloosters wordt gekookt voor het leger en dagelijks staan er foto’s van steunacties op de website van de kerk. Logisch ook: de patriarch in Moskou heeft niet de positie van de paus in Rome.

Ook in de kerkkwestie had Oekraïne zich gematigder kunnen opstellen. Niettemin blijft overeind waar ik mee begon.