Kort samengevat: de overheid heeft de verplichting burgers te beschermen tegen onvrijwillige, overhaaste of onvoldoende geïnformeerde beslissingen over het levenseinde, verwijzend naar artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Daarom moeten wetten zoals de voltooidlevenwet waarborgen bevatten die „noodzakelijke grenzen” stellen aan de autonomie van het individu. De huidige initiatiefwet biedt die garanties onvoldoende, aldus de RvS.

Voorkomen moet worden, aldus de adviesraad, dat mensen hun leven beëindigen terwijl het niet zeker is of zij dat werkelijk willen, het niet zeker is of hun doodswens stabiel en coherent is, en het niet vaststaat of die wens is ingegeven door medische redenen of problemen die mogelijk op te lossen zijn, zoals financiële problemen.

De Raad van State is niet de eerste die kritisch is op deze wet. Al voordat die werd ingediend, noemde de adviescommissie onder leiding van toenmalig D66-senator Paul Schnabel in februari 2016 het onwenselijk om met een voltooidlevenwet te komen. De commissie legde toen al de vinger bij de zorgvuldigheid, veiligheid en toetsbaarheid van verruiming van de euthanasiewet. „Een ongewenst effect van ruimere regels kan zijn dat de toch al negatieve beeldvorming over ouderen verder wordt versterkt”, aldus Schnabel. Dat laatste onderstreepte ook René Heman, voorzitter van artsenfederatie KNMG, in maart 2017: „Waar we bang voor zijn is dat deze wet kan leiden tot stigmatiseren van ouderdom.”

In juli 2020 diende D66-Kamerlid Pia Dijkstra het wetsvoorstel toch in. Eind dat jaar bracht de Raad van State haar advies uit richting D66. Daarin verwijst de raad naar onderzoek uit juni 2021 van universitair hoofddocent Els van Wijngaarden (Universiteit voor Humanistiek), autoriteit op het gebied van ‘voltooid’ leven. Die concludeerde dat de doodswens van de kleine groep 75-plussers veranderlijk is en dat vaak andere problematiek meespeelt, zoals eenzaamheid en financiële kwetsbaarheid.

Ga deze weg niet op, begin er niet aan, adviseerde CU-Kamerlid Mirjam Bikker haar D66-collega’s na verschijning van het advies. SGP-Kamerlid Chris Stoffer: „Het zou onverantwoord zijn om nog door te willen gaan op dit pad. Het kan niet zo zijn dat we –tegen beter weten in– gehoor geven aan een onzekere doodswens van ouderen. Dat is roekeloos.”

Het legaliseren van hulp bij zelfdoding aan levensmoede mensen was altijd al een heilloze weg. Na het advies van de Raad van State blijkt dat des te meer. Alle reden voor D66 dit initiatiefwetsvoorstel definitief in de la te leggen.