Er werd gezongen bij het (kerk)orgel. In het ene geval psalmen en liederen en in het andere psalmen, niet-ritmisch. Waar christenen bijeenkomen, hoort gezongen te worden en deze studenten weten dat! Op dit punt was er een interessant verschil. In het eerste geval werd gezongen met behulp van een beamer. In de tweede bijeenkomst, waarin alleen psalmen isoritmisch werden gezongen, namen de studenten hun smartphone ter hand en zongen ze mee van hun schermpje – we zongen niet alleen heel bekende psalmen.

Het onderwerp was het gezag van de wetenschap in relatie tot het geloof. Heel relevant, naar twee kanten. Allereerst om het gezag van de wetenschap niet te overschatten, zoals in onze samenleving nog altijd gebeurt. Maar anderzijds ook om de wetenschap niet te reduceren tot ”ook een mening”, zoals in reformatorische kring ook wel eens gebeurt, bijvoorbeeld met betrekking tot coronavaccinaties en de stikstofproblematiek. Zeker, ook op deze punten past de wetenschap bescheidenheid. Er is nog veel niet bekend. Maar veel ook wel. Waar de onderlinge kritische toetsing goed functioneert –als dat niet zo is, dreigt wetenschap tot machtsinstrument te worden– leidt wetenschappelijk onderzoek tot relatief betrouwbare kennis. In elk geval véél betrouwbaarder dan beweringen van mensen die op grond van enkele waarnemingen en een omvattende verzonnen theorie met zekerheid ‘weten’ hoe het allemaal zit.

Als het gaat over de grote levensvragen is Gods Woord de bron en het kompas bij uitstek om op te varen. Tegelijkertijd geeft Gods Woord ook inzichten die van belang zijn bij de wetenschapsbeoefening. Allereerst wel om bovengenoemde balans steeds te bewaken en kritisch te staan tegenover alle overspannen heilsverwachtingen van de moderne wetenschap en technologie.

In het licht van de onder de aanwezigen constructief-kritische houding tegenover wetenschap en techniek was het onbekommerde gebruik van de smartphone bij het psalmgezang in de taal van de 18e eeuw een interessante observatie. Zeker gezien de door een kenner uitgesproken inschatting dat de meeste aanwezigen op die avond niet gevaccineerd waren. Het gaat mij hier niet om een moreel oordeel, noch over het ene, noch over het andere. Het roept bij mij een vraag op waarop ik het antwoord niet weet. Zou het gedrag van de studenten misschien laten zien dat binnen (een deel van) de gereformeerde gezindte de kritische houding tegenover wetenschap en techniek niet zozeer de ‘harde’ techniek betreft, zoals de ICT en de bijbehorende apparaten? Is een achterliggende gedachte dat die technieken ons helpen om ons leven vorm te geven zoals wij dat willen, terwijl bijvoorbeeld mens- en maatschappijwetenschappen ons on-Bijbelse ideeën over de mens aanpraten?

Hoe dan ook, een dergelijk onderscheid tussen ”veilige techniek” en ”gevaarlijke menswetenschappen” lijkt me onterecht, zeker als het gaat om de smartphone, met daarmee samenhangend de sociale media. De risico’s dat we onze werkelijke geestelijke vrijheid verliezen, zijn door die nieuwe ontwikkelingen vele malen ernstiger dan door een sociaalwetenschappelijke opleiding. Juist omdat de wereld die internet ons zo gemakkelijk voorschotelt zich kenmerkt door een ”vloeibaar atheïsme” (term van een Guinese kardinaal). Dit is een vermomd maar alles doortrekkende vorm van praktisch atheïsme: geloof in God maakt voor het gewone leven niet uit.

De vrijheid die we vandaag vieren, kan uiteindelijk alleen blijven bestaan op grond van een geestelijke vrijheid die uitsluitend is te vinden bij de Waarheid (Johannes 8:32, 14:6).

De auteur is onderzoekshoogleraar op de Lindeboomleerstoel voor ethiek van de zorg aan de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht.