De nieuwslezer is al bij Johan Derksen en de massaverontwaardiging over zijn schaamteloze onthulling in de talkshow op tv. „Vijftig jaar geleden een vrouw misbruikt.” Details volgden. Er werd gelachen, daarna riep iedereen ”boe” en ”bah”. Maar het publiek wil hem ook weer niet kwijt. Massaverontwaardiging gaat meestal niet diep. Geef ons ”Wein, Weib und Lieder”. De oorlog in Oekraïne komt nog even langs. In Darfur richtten Arabische milities een bloedbad aan. In de VS en Europa worden rechts en links extremer. Loopt de parlementaire democratie weer gevaar, zoals in het interbellum, vraagt deze hoorder zich af. Het antisemitisme neemt toe, weet de radioman. Einde nieuwsbulletin.

Dodenherdenking en Bevrijdingsdag naderen. Voor miljoenen kwam de bevrijding te laat. Van de 140.000 Joodse Nederlanders keerden er 40.000 terug. Nederland had het hoogste aantal Joodse slachtoffers in West-Europa.

Historicus Evertjan van Roekel deed onderzoek naar de betrokkenheid van Nederlanders bij de systematische vernietiging van Joodse burgers. Dat resulteerde in het boek ”Jongens van Nederland”. Niet minder dan 25.000 van hen traden in dienst bij de Waffen-SS, de meest gevreesde en gehate moordmachine van de nazi’s. Zoiets als de Wagner Groep die nu voor Rusland in de Donbas vecht en doodt om te doden. Procentueel leverde ons land de meest mannen voor de Waffen-SS. Ze vochten aan het oostfront. Van Roekel las schokkende wandaden in bewaard gebleven dagboekfragmenten. Triomfantelijk schreef iemand: „In Marioepol viel ons de mooiste buit in handen die wij ons hadden kunnen wensen: 13.000 Joden vielen levend in onze handen, maar kwamen er natuurlijk niet meer levend uit.” Een ander noteerde: „In Tarnopol een rabbijn aan de toren van zijn synagoge opgehangen en toen de boel in brand gestoken.”

Wat bewoog deze moreel vergiftigde mannen? Wat was hun motivatie? Hun denkwereld? Bewondering voor Hitler, honger naar avontuur, rassenhaat, antisemitisme? Of dreven hen spanning en sensatie en een vaak uitzichtloze maatschappelijke positie? Of was het van alles tegelijk?

Oorlog haalt het slechtste van een mens naar boven. Dat blijkt ook vandaag in de ”beschaafde” 21e eeuw. Wat of wie kan ons nog redden? Jezus Christus, als wij maar horen en willen volgen.