Publieke discussie over misbruik is halfslachtig
Ronduit weerzinwekkend was het tafereel dat dinsdagavond aan meer dan een half miljoen kijkers werd vertoond. De 73-jarige Johan Derksen, voormalig profvoetballer en al meer dan twintig jaar vaste gast in praatprogramma’s, vertelde in het tv-programma Vandaag Inside over een ‘jeugdzonde’. Een halve eeuw geleden had hij een bewusteloze dronken vrouw seksueel misbruikt met een kaars.
Het smakeloze zat ’m niet alleen in de smeuïge manier waarop de oud-journalist dit vertelde, maar ook in de reacties van de tafelgasten, die er hard om lachten en vervolgens met hun opmerkingen Derksen links en rechts inhaalden.
Mannen onder elkaar, zou je hierover kunnen zeggen. Het voorval had met dezelfde woorden en hetzelfde commentaar verteld kunnen worden in een kroeg of sportkantine. Maar dát is juist het probleem. Dat Derksen en zijn kompanen nauwelijks excuses aanbieden voor hun gedrag, laat zien dat ze zich amper bewust zijn van hun vrouwonvriendelijk gedrag. Kennelijk vinden ze dat dit moet kunnen.
Sterker nog, Derksen haalde het voorval uit het verleden juist aan om te benadrukken dat er tegenwoordig steeds minder mee door kan. „Ik ben opgegroeid in de zestiger en zeventiger jaren. Toen waren we met zijn allen veel ruimdenkender, toen was er heel veel toegestaan.” Met zo’n opmerking zet hij de duizenden kwesties van seksueel misbruik die de laatste tijd openbaar kwamen neer als avontuurtjes die weliswaar niet zo netjes waren, maar waar je ook niet al te moeilijk over moet doen. Door er nu voor een breed publiek zo luchtig over te praten, haalt hij littekens open bij slachtoffers van ontucht, aanranding of verkrachting.
Het is dus begrijpelijk en terecht dat er veel ophef ontstond na de uitlatingen van Derksen en de andere tafelgasten. Sponsoren trokken zich terug, politici spraken hun afkeer uit en het Openbaar Ministerie kondigde aan de kwestie te gaan onderzoeken. Het programma stopt en Derksen is ook aan andere tafels niet langer welkom. Nu is dat laatste niet zo’n gemis, want hij heeft patent op grove taal en deed eerder nare uitspraken over Marokkanen en mensen met het syndroom van Down.
Toch is het de vraag waar deze verontwaardiging nu toe leidt. Een publieke discussie over fatsoensnormen in gesprekken, over machogedrag en groepsdruk? Zeker, dat is nuttig, maar voelt halfslachtig aan als de seksuele moraal op andere terreinen uitgehold wordt. Overigens: wie meent dat dat alleen van toepassing is voor seculiere kring, moet eens zijn oor te luisteren leggen op feestjes, schoolpleinen en keten in de Biblebelt.
De belangrijkste norm lijkt dat je niet over de grenzen van een ander heen mag gaan. Maar de wortels van misbruik en verkrachting zitten veel dieper en die roei je niet uit met een gedragscode voor praatprogramma’s. De Bijbelse moraal verbindt seksualiteit aan liefde, trouw en huwelijk en alleen dát kompas is werkelijk heilzaam.