”Wederkomst”, deel 12 van ”De laatste bazuin”
Auteur: Tim LaHaye en Jerry B. Jenkins
Uitgeverij: Kok, Kampen, 2004
ISBN 9043520063
Pagina’s: 320
Prijs: € 20,50. Ze leveren geen serieuze theologie, geen literatuur, geen geschiedenis. En toch leest de halve wereld de boeken van Jerry B. Jenkins en Tim LaHaye. Het Amerikaanse schrijversduo heeft nu Christus’ wederkomst gehad. Alle hoofdpersonen die tijdens hun leven aan de goede kant stonden, ontmoeten elkaar in de hemel. Maar dat is niet het gelukkige einde van de ”Left Behind”-relisoap. Jenkins en LaHaye willen tussen nu en 2007 nóg vier boeken schrijven. Volgens hen begint met de wederkomst het duizendjarig rijk. Uitgever Kok weet nog niet of hij die delen ook zal vertalen.

Jenkins en LaHaye houden de mensheid aardig bezig. Meteen nadat een nieuw deel uit is, lijkt iedereen zich naar de boekwinkel te haasten. Binnen de kortste keren prijkt de titel in de toptien. Sinds de romanserie in 1995 is gestart zijn er in de Verenigde Staten meer dan 55 miljoen exemplaren van verkocht. Welke andere reeks is dat ooit gelukt?

Dit zijn Amerikaanse cijfers, maar ook elders scoren Jenkins en LaHaye goed. Hun nieuwste boek worden over de hele meteen vertaald: Indonesisch, Albanees, Frans, Litouws, Thais, Tsjechisch, Kroatisch, Zweeds… De belevenissen van Rayford Steele en Buck Williams en hun strijd tegen de antichrist Carpathia zijn in meer dan twintig talen verkrijgbaar. Interessant genoeg worden na de Spaanse de Chinese exemplaren het meest verkocht. Zijn Jenkins en LaHaye het gewend in Amerika op nummer één van de algemene bestsellerslijst te verschijnen, in Nederland moeten ze met de christelijke en dus meer beperkte toptien genoegen nemen, en dan op een lager plaatsje.

Maar het blijft niet bij lezen. Het leven van lezers van ”De Laatste Bazuin”, zoals de serie in het Nederlands heet, verandert. Althans in de Verenigde Staten. Left Behind-gelovigen, die de twaalf delen achter de rug hebben, vragen zich af of de vier extra delen wel op tijd af zullen zijn. De wederkomst is aanstaande. En een Californische predikant signaleert bijzondere ontwikkelingen in zijn omgeving als een effect van Left Behind: „Er is een nieuwe reformatie hier in de christelijke kerk aan de gang.” Het evangelicale publiek lijkt Jenkins en LaHaye naast de Bijbel te lezen. Wat spannende theologische fictie is, heeft voor hen grote autoriteit.

Simplistisch
Dat is niet overal het geval. Een paar jaar geleden verscheen er bijvoorbeeld al een nepuitgave van de serie, ”Right Behind” geheten: een parodie op de „Left Behind-sulligheid.” Aan de bovenkant van het omslag: ”Geen New York Times Best-Seller” en middenop de leus ”Meer dan 10.000.000 zijn nog niet eens gedrukt”. En de huisuitgever van Jenkins en LaHaye, Tyndale House Publishers, kwam recent met ”The Last Disciple”. In deze reactie op Left Behind verklaart de christelijke radioprogrammamaker Hank Hanegraaff dat Openbaring niet over toekomstige verdrukking gaat, maar over de christenvervolgingen door Nero - het is in elk geval geen letterlijke uitleg. Met enige arrogantie beweren Jenkins en LaHaye: „De ontwikkelingen zullen laten zien dat wij gelijk hebben.”

Arrogantie, want ze zouden toch moeten weten dat het christendom een lange traditie heeft die Openbaring en andere teksten over eindtijd en wederkomst met de nodige voorzichtigheid en zeker niet altijd letterlijk uitlegt, zoals dit schrijversduo doet. Nu heeft een traditie niet het laatste woord, maar er zijn hoe dan ook theologische vraagtekens bij deze uitleg te plaatsen. Dr. J. Hoek heeft dat onder anderen twee jaar geleden in deze krant gedaan. Wellicht is ook de romanvorm debet aan het feit dat de theologie van de schrijvers simplistisch aandoet.

Left Behind mag dan over het einde van de wereld gaan en een geestelijke strijd tekenen, dat weerhoudt www.leftbehind.com er niet van de boeken commercieel uit te buiten. Inmiddels bestaat er een veertigdelige serie voor kinderen, is een hoorspel te koop, zijn er kaarten en kalenders, cd’s met Left Behind-worship, screen savers, kun je van tijd tot tijd een profetie op je mobieltje ontvangen of voor 6,5 dollar lid van een profetieclub worden, en is er een Left Behind-spel in de maak: een Triviant-variant met vragen uit de eerste twaalf delen. Left Behind wordt slimme handelswaar.

Los van de uitgever verzorgen verschillende radiostations een eindtijdprogramma waarin de gebeurtenissen uit Left Behind worden verhaald. Christelijk en seculier publiek houden zich ermee bezig. De grote, vooral liberale media onderzoeken de serie ook, maar niet op haar theologisch gehalte. Ze gissen of president Bush deze lectuur leest, constateren wel allerlei verbanden tussen de zwartwitopvattingen van de auteurs en de huidige internationale politiek. En dat is niet vreemd, want de schrijvers zien die zelf ook: de antichrist is de (Europese) leider van de Verenigde Naties, en Bagdad en Jeruzalem zijn twee geografische spillen.

Verliefdheid
Of president Bush nu wel of geen Left Behind-lezer is, het is niet onwaarschijnlijk dat Jenkins en LaHaye hem een handje geholpen hebben bij zijn laatste verkiezingsoverwinning. Feit is dat de serie in de Verenigde Staten enorme verkoopcijfers haalt en dus veel Amerikanen vertrouwd worden gemaakt met de gedachte dat gebeurtenissen op aarde alles te maken hebben met het gevecht tussen goed en kwaad, tussen God en de antichrist - en dan is de link met president Bush gauw gelegd. Intussen heeft 9 november op zijn beurt de populariteit van de serie weer gestimuleerd.

Zelf ziet Jenkins „geestelijke honger” als oorzaak van het succes. „En het feit dat LaHaye en ik een serie boeken over de grootste kosmische gebeurtenis van de wereldgeschiedenis hebben geschreven.” Natuurlijk is de sleutel ook wat minder verheven en is iedereen eenvoudigweg in de ban van een soort relisoap.

Nu Jenkins en LaHaye weten dat de lezers bevangen zijn door een soort verliefdheid op de (goede) hoofdpersonen, schromen ze niet om de twaalfdelige serie een deel extra te geven: de tijd van het duizendjarige rijk. Nog vindingrijker is dat ze drie delen voorgeschiedenis in petto hebben: wie waren Rayford en Carpathia van baby tot volwassene? Om het niet alleen soap te laten worden, zullen ze er vast wat profetische peper en zout over strooien. Dat is Jenkins en LaHaye wel toevertrouwd.