Het enige juiste, maar tegelijk wat gemakzuchtige antwoord luidt dat dit in z’n algemeenheid niet valt vast te stellen. Financieel advies is maatwerk en elke situatie vraagt om een andere afweging en een andere aanpak. Zo maakt het veel verschil of er erfgenamen in het spel zijn en of de pensioenvoorziening voldoende is om de rentelasten te dragen. Ook de leeftijd speelt een rol en de vraag voor hoe lang de huidige lage, maar ondertussen alweer snel stijgende rente is vastgezet.

Feit is dat het speelveld radicaal is veranderd sinds ik zelf in januari 2009 mijn eerste extra aflossing deed. Wie nu 10.000 euro extra inlegt bij een hypotheekrente van 1,5 procent, ziet dat zijn inspanningen worden beloond met een besparing van een magere 150 euro bruto op jaarbasis. Dat zet minder zoden aan de dijk dan bij een hypotheek van 7 procent, want dan dalen de maandlasten meteen met bijna 60 euro per maand. Dat motiveert veel meer, terwijl een winst van slechts 12 euro per maand gevoelsmatig in een bodemloze put verdwijnt.

Daar komt bij dat steeds vaker hardop gefilosofeerd wordt over het belasten van de overwaarde van koopwoningen. Wie extra aflost, bouwt automatisch vermogen op dat op enig moment door de overheid kan worden afgeroomd. Het voorstel om de eigen woning te verhuizen naar box 3 hangt al meer dan tien jaar boven de markt en niemand kan voorspellen wanneer deze maatregel daadwerkelijk wordt ingevoerd en tegen welke voorwaarden. Hoe hoog wordt het tarief en hoe groot de vrijstelling? Met andere woorden: wat zijn straks de spelregels?

Feit is dat de hierboven genoemde 10.000 euro niets opbrengt op een gewone bankrekening en ook dat spaargeld boven een bepaald bedrag door diezelfde bank steeds vaker wordt belast met negatieve rente. Onder de huidige belastingregels is het om die reden nog altijd gunstig, en in veel gevallen raadzaam, om belastingvrij vermogen op te bouwen middels het verlagen van de hypotheek. Maar ook hier geldt: houdt altijd een buffer aan en kijk goed naar uw eigen specifieke situatie en uw wensen en mogelijkheden.

Bij dit alles wordt voorbijgegaan aan de belangrijkste kwestie, namelijk dat het aflossen van een hypotheek ook een principiële en een psychologische kant heeft. Rekensommetjes benaderen het onderwerp strikt zakelijk, zonder oog voor andere motieven en morele aspecten bij het aangaan van een schuld. Niet voor niets pleit ik er altijd voor om het woord ”hypotheek” voluit te schrijven als ”hypotheekschuld”.

Bij aflossen gaat het om het vereffenen van die schuld, om het terugbetalen van een lening, om het doorsnijden van de knellende band met de bank en het varen van een eigen koers. Aflossen doe je met het oog op de lange termijn, om afstand te nemen van het systeem en om af te zijn van financiële verplichtingen. Die kwestie heeft veel meer te maken met karakter dan met een calculator en valt om die reden ook niet in geld uit te drukken.

De auteur is publicist. Voor eerdere columns zie rd.nl/hormann. Reageren? hormann@refdag.nl