Vanaf dag twee van de oorlog deelden de van oorsprong Nederlandse Vasylenko en haar man Andrey dagelijks brood en later ook soep uit aan de achtergebleven inwoners van Brovary. In de bakkerij bij het eetcafé dat het echtpaar runt, worden elke dag zo’n 2000 broden gebakken. Deze worden daarna uitgedeeld. De grondstoffen die lagen opgeslagen in de Oekraïense vestiging van Zeelandia –waar hij directeur is– mochten gebruikt worden om soep van te maken, elke dag 1500 porties.

Nu de Russische troepen zich eind maart zo’n 150 kilometer terugtrokken naar net over de grens met Wit-Rusland, zien de Vasylenko’s de burgers langzaam maar zeker terugkeren naar de stad. Zelf bleven ze al die tijd in Brovary, waar de Russen tot 7 kilometer naderden. Dit in tegenstelling tot veel andere inwoners, die aan het begin van de invasie massaal in paniek wegtrokken.

De wetenschap dat God hun Schuilplaats is, behoedde het gezin voor verlammende angst, vertelt Vasylenko. „Angst is een slechte raadgever. Ik ben ontzettend blij dat we als familie bij elkaar zijn gebleven.”

Dreiging

Wel trok de „enorme stress” van de afgelopen zeven weken een zware wissel op het Oekraïens-Nederlandse echtpaar en hun kinderen. „We zitten in een werkelijkheid die je niet kunt begrijpen als je niet zelf in een oorlog hebt gewoond. De dreiging is er altijd, ook nu de Russen zich hebben teruggetrokken. Het zou heerlijk zijn om er gewoon even uit te kunnen stappen. Wakker te worden en te weten dat het geen oorlog is.”

Momenteel is het in Brovary relatief kalm. De zware artillerie die bijna vier weken onophoudelijk klonk, is opgehouden, vertelt Vasylenko. „We zijn dankbaar voor deze rust.” Het leven in Brovary omschrijft ze momenteel als een „redelijk veilige bubbel.”

Maar ook de Vasylenko’s horen de verhalen over de gruwelijkheden die het Russische leger bedrijft. Niet alleen via de nieuwskanalen die het echtpaar op de voet volgt, maar ook uit persoonlijke verslagen. Brovary stroomde de afgelopen dagen vol met vluchtelingen die na de Russische beschietingen geen dak meer boven het hoofd hebben. Al 3000 mensen uit omliggende dorpen registreerden zich in de stad, weet Vasylenko. „Zij vertellen vreselijke verhalen. Dode lichamen van Oekraïners die onder putdeksels worden gedumpt, mensen die zijn opgehangen, gewurgd of verkracht.”

Marioepol

Veel kennissen van de Vasylenko’s maakten de vreselijkste dingen mee. Zo vertelde een man die uit Marioepol kon worden geëvacueerd dat vrienden in de belegerde stad al weken hevige honger leden. „En een man uit een van de dorpjes rond Brovary haalde zijn auto op uit het voorheen bezette gebied. Toen hij de achterklep opende, ontplofte er een explosief. Hij kwam om.”

Drie vriendinnen van Vasylenko uit Boetsja zaten drie weken in een kelder. Zij konden naar Duitsland vluchten. Een vriend uit Irpin, die een grote internationale onderneming bezit, verloor zijn complete bezit. „Zijn hele kantoorpand is verwoest, alles is weg.”

Het tekent volgens Vasylenko de manier waarop de Russen de gebieden waar ze terugtrekken achterlaten. „Ze schieten niet alleen op militaire doelen, maar ook op woonwijken en voedselopslagplaatsen.”

Brovary bleef tot nu toe relatief ongeschonden onder de Russische bommen. „Er zijn zeven raketten neergekomen op onze stad, maar geen daarvan is neergekomen op een woonwijk. Echt een wonder.”

Pasen

Veel omliggende dorpen zijn er slechter aan toe. In een busje bezoekt Vasylenko’s man dorpen en steden om brood uit te delen. Via Facebook houdt hij zijn netwerk op de hoogte. Zo toont hij video’s en foto’s van taferelen in Tsjernihiv, waar zware strijd werd geleverd en waar de Russen zich begin april terugtrokken. Huizen zijn in puin geschoten, een hotel mist meerdere verdiepingen, flatgebouwen zijn zwartgeblakerd.

In Brovary keert het leven weer wat terug naar de oude situatie en daarom vinden de Vasylenko’s het goed om daar te stoppen met het uitdelen van brood en soep. „We willen langzaam maar zeker weer terugkeren naar een normaler patroon, zowel voor ons eetcafé als voor de Zeelandia bakkerij. Hier is het op 24 april Pasen, dan willen we voor het laatst brood en soep weggeven. Daarna is het de bedoeling dat het café weer opengaat.”

De Vasylenko’s zien naar eigen zeggen wel volop mogelijkheden om de zwaarder getroffen steden en dorpen te gaan ondersteunen met hun broodproject. „We willen mensen spullen in bruikleen geven, zoals mixers en ovens, maar ook kennis overdragen.”

Hoe het nu verder zal gaan, is ook voor Vasylenko ongewis. „Aan de ene kant probeer je het normale leven weer op te pakken. Aan de andere kant staan onze koffers nog steeds gepakt, voor het geval we toch moeten vluchten.”