Woke is een verzamelnaam voor een systeem van drang en dwang dat steeds duidelijker in de Nederlandse maatschappij zichtbaar wordt. Van het zelf kunnen kiezen van geslacht tot genderneutrale toiletten. Van het excuses aanbieden voor het gedrag van verre voorouders tot het dekoloniseren van bibliotheken. Van het afschaffen van Zwarte Piet tot het afdwingen van een paarse vrijdag. Woke is een geforceerde en uiterst dogmatische schuldreflex.

Aanhangers van het fenomeen woke hebben hun machtspositie voornamelijk verkregen door te appelleren aan angst. De angst om niet als inclusief of sociaal betrokken te worden gezien. De angst om er niet bij te horen. Eigenlijk gaat het hier om een heel kinderlijke vrees. Zoals een puber bang is om er niet bij te horen omdat hij of zij niet de merkkleding draagt die op dat moment in de mode is.

Tot in het extreme

Soms lijkt woke een onschuldig karakter te hebben. Wie kan er nu op tegen zijn dat de NOS het woord ”slaaf” vervangt door ”tot slaaf gemaakte”? Maar het gevaar schuilt juist in het steeds verder doorvoeren van deze ontwikkeling. Tot in het extreme moet en zal de meerderheid zich aanpassen aan waar een zeer kleine minderheid zich door gekwetst voelt. De woke-beweging heeft het afdwingen van een geheel nieuw vocabulaire en waardenstelsel binnen de publieke ruimte tot doel en lijkt daarbij voorlopig niet te stoppen. Er zal nog veel op het offerblok van het ‘verheven’ identiteitscomplex van woke worden gelegd.

Sociale controle

De kern van woke is drang en dwang door sociale controle. Het misplaatst aanpraten van een schuldgevoel. De woke-individualisten dringen dit schuldgevoel aan anderen op.

Het is verbazingwekkend hoeveel treffende overeenkomsten er zijn met de vroegere aflaatpraktijk in de Rooms-Katholieke Kerk. Aan de boetelingen werd, terwijl zij overladen waren met angst, een aflaat in het vooruitzicht gesteld. Zij kochten hiermee echter geen zondigheid maar een misplaatst schuldgevoel af, zoals Calvijn heel helder stelt (zie Institutie, Boek 3, hoofdstuk 5.5).

Wanneer wij in het maatschappelijk leven worden geconfronteerd met een fenomeen als woke, zullen wij daarom daadkrachtig zelf een standpunt moeten innemen en daarnaar moeten handelen. Zonder toe te geven aan de verleiding om, ingegeven door angst, een ander naar de mond te praten. Laat woke geen moderne aflaatpraktijk worden.

De auteur is als wetenschappelijk onderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam.