Minister Kaag (Financiën) stuurde de Tweede Kamer maandag een eerste versie van haar plan. Het herstelfonds, dat in officiële termen de herstel- en veerkrachtfaciliteit heet, is opgezet in de zomer na het uitbreken van de coronapandemie. Na stevig onderhandelen bereikten de Europese regeringsleiders een deal: een pot geld van 724 miljard euro, waarvan 338 miljard euro subsidies en de rest leningen. Om aanspraak te kunnen maken op de EU-miljarden moeten lidstaten een plan indienen bij de Europese Commissie. Daarin moeten landen naast investeringen ook aangeven welke hervormingen ze doorvoeren in ruil voor subsidie.

Andere lidstaten gingen sneller aan de slag dan Nederland. Italië en Spanje bijvoorbeeld ontvingen vorig jaar zomer beide alvast een bedrag van zo’n 9 miljard euro subsidie uit het fonds. Nederland was toen nog niet zo ver; de verantwoordelijke bewindslieden uit Rutte III vonden dit een klus voor het kabinet dat hen zou opvolgen.

Uitgangspunt voor minister Kaag is dat eerder genomen besluiten uit het coalitieakkoord terugkomen in het Nederlandse plan. Niet elke maatregel uit het regeerakkoord kan echter zomaar deel uitmaken van het plan; Brussel stelt eisen. Zo moet 37 procent van de investeringen bestemd zijn voor klimaat en een vijfde van de Europese subsidies moet gaan naar digitale doeleinden.

De grootste investering op klimaatgebied waar Kaag geld voor wil claimen, is het plan dat minister Jetten (Klimaat en Energie) eerder deze maand bekendmaakte. Het kabinet wil het mogelijk maken dat er drie nieuwe windmolenparken bij komen op de Noordzee. De stroomproductie van wind op zee zal daardoor zo goed als verdubbelen. Het kabinet begroot zo’n 1,8 miljard euro bij te dragen aan het project. Dat geld gaat niet naar de windmolens zelf –die worden betaald van de energierekening– maar naar sectoren die met extra kosten te maken krijgen. Er zijn sensoren en systemen nodig om de scheepvaart in goede banen te leiden als het windmolenpark er ligt. Boeren krijgen compensatie voor landbouwgrond die verzilt door de stroomaansluiting op land. En er is geld bestemd voor de visserij: voor onderzoek en innovatie om duurzaam te kunnen vissen als er minder ruimte beschikbaar is.

Vliegbelasting

Een hervorming die Kaag in het plan opvoert, is een hogere vliegbelasting. Ook dat is een maatregel die al in het regeerakkoord is aangekondigd. Passagiers die vertrekken vanaf een Nederlandse luchthaven betalen nu 8 euro extra per vlucht. Dat brengt zo’n 200 miljoen euro per jaar op. Vanaf januari moet de taks 600 miljoen euro opleveren. Ambtenaren zijn nog aan het rekenen met hoeveel de vliegbelasting omhoog gaat.

Andere voorstellen op klimaatgebied zijn extra subsidie voor hybride warmtepompen, geld voor groene waterstof, rekeningrijden en een CO2-heffing voor de industrie.

Kaag gaat in Brussel ook geld vragen voor een investering in kwantumtechnologie. Daar wil het kabinet de komende zes jaar ruim 280 miljoen euro insteken. Ook de maatregelen van minister De Jonge (Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting) om de woningbouw een impuls te geven, de door oud-minister Koolmees in gang gezette hervorming van het pensioenstelsel en het afschaffen van de jubelton zijn onderdeel van het Nederlandse plan. De hypotheekrenteaftrek overigens niet; dat is een maatregel waarmee Nederland volgens de Europese Commissie verstoringen op de woningmarkt kan aanpakken.

Kaags eerste versie van het plan telt nu zo’n 7,7 miljard euro aan investeringen. Dat is 3 miljard meer dan waar Nederland aanspraak op kan maken. In overleg met de Kamer zal de minister van Financiën het plan bijschaven. De definitieve versie moet in juni klaar zijn.