Wat is het effect geweest van de Covid-19-periode op jongeren? Nu we deze week afscheid nemen van de laatste beperkende maatregelen is het tijd om de schade op te nemen. Die schade is er. Van studenten weten we dat hun mentale problemen ernstiger zijn geworden. Dit zegt niet alleen iets over jongeren, maar ook iets over het hoger onderwijs. Welk perspectief geven we aan onze instellingen mee aan nieuwe generaties studenten? Hoe vinden christelijke jongeren morgen weer hun weg?

De generatie die door de pandemie deuken heeft opgelopen, wordt wel aangeduid als de generatie C, de generatie Covid. Eerlijk gezegd werd die C al eerder als typering voor deze jongeren gebruikt. De generatie C, geboren rond de eeuwwisseling, zou een sterk verlangen hebben naar ”community” en ”connected” willen zijn. Het is een digitale generatie die verbinding belangrijk vindt en zo van betekenis wil zijn. Niets ergers dan niet verbonden te zijn. Precies hierom heeft de Covid-19-periode er ingehakt. Alleen op je studentenkamer zitten met een scherm voor je neus voelt niet als betekenisvol en verbonden.

Geen brede vorming

Het Trimbosinstituut deed onderzoek naar de mentale gezondheid van studenten aan 28 universiteiten en hogescholen. De helft zegt gevoelens van angst en depressie te ervaren. Eenzaamheid en prestatiedruk springen eruit als belangrijkste oorzaken. Gevoelens van nutteloosheid en ook ”levensmoeheid” komen hier achteraan. De generatie C voelde zich afgesneden van een sociale wereld en vooral van de toekomst. Er werd niet naar hen gevraagd, hun talenten, gaven en mogelijkheden deden er even niet meer toe. Ze waren verloren, zonder duidelijk perspectief.

Wat zegt deze situatie over het hoger onderwijs? Toen de basisbeurs werd afgeschaft, werd een kwaliteitsimpuls beloofd. Kleinschalig onderwijs bijvoorbeeld, met persoonlijke aandacht, ruimte voor bezinning en brede oriëntatie. In plaats daarvan denderde het hoger onderwijs in de afgelopen jaren door met grote aantallen studenten die onder hoge druk snel een specialisme in geleid worden. Voor brede vorming met aandacht voor persoonlijke ontwikkeling, voor hoe wij leven, voor ethiek, voor geloof en het begrijpen van onze cultuur is nauwelijks plaats. Die onderwerpen worden geparkeerd, iets voor de vrije tijd.

Vernauwde blik

Met horten en stoten starten we nu maar weer op. Maar de toekomst is een groot vraagteken. Gaan we door op de ingeslagen weg? En wat als corona terugkomt? En hoe staat het met het klimaatvraagstuk? Hoe verder in een wereld met oorlog en vluchtelingen? Hoe kan het dat onze samenleving rijk is, uit alle macht welvaart najaagt, maar intussen in een ondergangsstemming verkeert? Waar doen we het voor? Denken we heus dat deze vragen en dit onbehagen jongeren voorbijgaan? Waar vinden we geborgenheid, troost, een begin van een antwoord? Hoe vinden we onszelf, waar is God? Hoe begrijpen we grote vraagstukken van onze tijd?

Meer dan ooit zijn er mensen nodig die breder nadenken over zin, betekenisvol leven, de waarde van ons bestaan. De coronaperiode kenmerkte zich door vernauwd zicht. De pandemie werd behandeld als medisch probleem, maar deed intussen ook existentieel en sociaal iets met ons. Dat vernauwde zicht kenmerkt onze cultuur. Het hoger onderwijs leert studenten te kijken met die vernauwde blik en vormt hen maar heel matig tot mensen die antwoorden hebben op de crises van onze wereld en nieuw leiderschap ontwikkelen. We doen onszelf schade aan als we voorthobbelen op deze weg.

Nieuwe opdracht

Waar kunnen jongeren zich ontwikkelen tot betekenisvolle mensen die met moed en passie optreden? Wat hebben we christelijke jongeren te bieden? We hebben niet veel instellingen die bewust kiezen voor christelijk hoger onderwijs. Enkele hogescholen, enkele universiteiten. Voor de Theologische Universiteit waar ik aan verbonden ben, voelt deze tijd als een nieuwe opdracht. Wij willen jongeren vormen om samen met hen te ontdekken wat christenen kunnen bijdragen met inzicht, wetenschap, geloof. Samen nieuwe wegen vinden voor de samenleving, de kerk en de cultuur.

In 2019, nog voordat de C van generatie C sloeg op Covid-19, schreef de Ierse blogger David Cullen: „De woorden van Jezus krijgen nog meer betekenis voor mij, gelet op de staat van de wereld vandaag.” Hij was atheïst en werd christen, onderdeel van een nieuwe generatie C. Die woorden van Jezus, het Evangelie, zijn betekenisvol in zichzelf, en moeten steeds opnieuw bestudeerd en toegepast worden op onze tijd. Dat vraagt toerusting en jongeren die daarvoor gaan.

Hoe de Covid-19-periode in de geest en houding van nieuwe generaties doorwerkt, weten we (nog) niet. Ik hoop dat er een nieuwe generatie C opstaat, met de C van christen. Een generatie die zich laat toerusten voor een wereld die leefbaar is omdat God er een diepe zin in heeft gelegd. We hebben een generatie C nodig die daar woorden en vormen aan kan geven, voor zichzelf en voor anderen. Want ja, ”christen”, ”community” en ”connected” zijn woorden die echt iets betekenen.

De auteur is rector van de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht.