Instanties als het Centraal Planbureau (CPB) en De Nederlandsche Bank (DNB) zijn volop aan het plussen en minnen. Maar modellen schieten tekort, net als in maart 2020. Toen was het een pandemie, waarvan het verloop zich niet laat voorspellen. Nu geldt dat voor de oorlog in Oekraïne. Betrouwbare prognoses zijn onder deze omstandigheden onmogelijk.

Vast staat in ieder geval dat de portemonnee van de burger niet buiten schot blijft. De explosie van de gasprijs tikt hard aan. Iedereen wordt armer, want de ontspoorde inflatie holt inkomens en vermogens uit. Die ontwikkeling tekende zich overigens al af lang voordat de Russen een schot gelost hadden. De invasie zal wel de prijsstijgingen nog meer vaart geven. De koopkracht kost het kabinet dan ook heel wat hoofdbrekens. Het CPB gaat voor 2022 uit van een gemiddelde daling van 2,7 procent, maar sluit tegelijk, als het tegenzit, een teruggang van zelfs meer dan 5 procent niet uit.

De ongekend hoge gasprijs treft trouwens niet alleen burgers. Verontrustende berichten komen er bijvoorbeeld uit de glastuinbouw. Binnen die sector raken tal van bedrijven in ernstige financiële moeilijkheden.

Vertrouwen

De basisramingen suggereren dat er, afgezien van de torenhoge inflatie, weinig aan de hand is in het economisch beeld. Zij voorzien een groei voor Nederland dit jaar van rond 3,5 procent. Te mooi om waar te zijn, menen veel economen. Zij vinden dit cijfer te optimistisch en denken dat het onvoldoende rekening houdt met de dramatische gebeurtenissen op ons continent sinds 24 februari.

De rekenmeesters voegen daarom aan hun berekeningen noodscenario’s toe. Die verschaffen een indicatie over hoe heftig het mogelijk kan uitpakken. Maar het CPB benadrukt zelf bij zijn jongste publicatie: „Andere scenario’s zijn eveneens denkbaar”, nog erger of juist gunstiger. Kortom, zeker op dit moment is alleen de enorme onzekerheid.

Rusland is voor Nederland, los van energie, geen belangrijke handelspartner. De rechtstreekse effecten voor import en export zijn waarschijnlijk beperkt. Er rijzen echter tal van vragen over het vervolg: hoe reageren consumenten en ondernemers op de situatie, wat doet die met hun vertrouwen? Durven bedrijven nog te investeren? Wordt het een slepend conflict of zullen binnen afzienbare termijn de wapens zwijgen en zal het redelijke verstand zegevieren? Wat staat ons verder te wachten in de sfeer van gas, olie, andere grondstoffen en voedsel? In hoeverre raken aanvoerlijnen en wereldhandel verstoord?

Stagflatie

Een uitgesproken pessimistische toon slaat werkgeversorganisatie VNO-NCW aan, die zich daarbij niet baseert op koele cijfers, maar die afgaat op signalen vanuit het veld. Zij luidde eerder deze maand de alarmbel. De invoer van graan, hout en allerlei metalen is volgens haar vrijwel tot stilstand gekomen. De Nederlandse economie glijdt af naar een recessie en mogelijk een periode van stagflatie, waarschuwde voorzitter Ingrid Thijssen.

Stagflatie is het schrikbeeld van de jaren rond 1980, toen de oliecrises leidden tot die combinatie van hoge inflatie en stagnerende groei. Daarbij past de kanttekening dat de economie er toen veel zwakker voorstond: het bedrijfsleven verkeerde in een slechte concurrentiepositie, lonen waren te hoog, de winstgevendheid schoot tekort.

CPB en DNB zijn voorlopig minder negatief. Zij achten ook in het zwarte scenario een langdurige recessie niet aan de orde. Geen paniek, luidt de boodschap van hun kant. De financiële markten lijken die aan te grijpen. De aandelenbeurzen laten de eerste schrikreactie na de inval in Oekraïne achter zich, de koersen zitten weer in de lift.

Corona

De uitbraak van het coronavirus deed vrezen voor een zware economische inzinking. Die vrees bleek achteraf onterecht. Per saldo leverden heftige ups en downs van de conjunctuur, op macroniveau weinig schade op. Of we ook de nieuwe uitdagingen zonder veel kleerscheuren doorkomen, blijft afwachten. Nogmaals: onzekerheid alom.