Vanuit het verlangen naar een oorlogsvrije wereld richtten 51 landen in 1945 de Verenigde Naties op. Dat moest het platform zijn waar landen de onderlinge verschillen konden uitpraten. Meer in het bijzonder zou de Veiligheidsraad het orgaan worden dat een cruciale rol ging spelen als conflicten dreigden te escaleren.

De oorlog in Oekraïne heeft pijnlijk bewezen dat de verwachtingen van de oprichters in 1945 te hooggespannen waren. De VN en de Veiligheidsraad hebben tot nu geen wezenlijke rol gespeeld in het Oekraïense conflict. In de maanden voor het uitbreken van de oorlog is binnen de VN nauwelijks gesproken over de meningsverschillen tussen Moskou en Kiev. Sinds de gewapende uitbarsting hebben de VN feitelijk niets van betekenis kunnen doen, behalve dat het platform ruimte gaf aan Kiev en zijn vrienden om voor het oog van de wereld lucht te geven aan hun boosheid.

Zelfs bij het organiseren van diplomatiek overleg tussen de twee strijdende partijen kunnen de VN momenteel alleen maar toekijken. Het zijn Turkije en Israël die proberen daarbij een bemiddelende rol te vervullen. Daarmee nemen die twee landen feitelijk de taak over die in 1945 werd toegedacht aan de secretaris-generaal van de VN.

Bij de Oekraïneoorlog is een van de meest opvallende dingen dat Antonio Guterres, de huidige secretaris-generaal, volledig aan de zijlijn staat. Veel verder dan het telefoneren met diverse regeringsleiders komt hij niet. De strijdende partijen persoonlijk bezoeken doet hij evenmin. Diplomatiek gezag ontbreekt hem. Dat was bij sommigen van zijn voorgangers wel anders. Mannen als Dag Hammarskjöld (1953-1961), U Thant (1961-1971) en Kofi Annan (1997-2006) waren in diplomatiek opzicht giganten. Ook al hadden ze maar beperkte middelen, met hun persoonlijk gezag wisten ze bij spanningen een de-escalerende rol te spelen. De huidige secretaris-generaal verbleekt daarbij.

Tweede, meer structurele, punt is dat de VN en ook de VN-Veiligheidsraad feitelijk niet meer zijn dan een tandeloze tijger. De VN hebben geen middelen, zoals bijvoorbeeld een eigen troepenmacht, om de strijdende partijen tot de orde te roepen. Het ontbreekt deze organen zelfs aan zeggingskracht. Zodra in de Veiligheidsraad een motie wordt aangenomen die een van de vijf permanente leden niet zint, wordt die getroffen door een veto van die landen.

Iedere diplomaat zal onder vier ogen direct toegeven dat de organisatie van vooral de VN-Veiligheidsraad op de schop moet. Maar niemand van de permanente lidstaten is bereid daar echt werk van te maken. Daardoor blijven de VN, inclusief de Veiligheidsraad, vooral een praatgroep waarvan de wereld niet veel verwachting moet hebben.