„Eerlijk gezegd ben ik geschokt door de uitkomsten”, zegt Michael McFarland, eerste auteur van de publicatie die vorige week verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS.

Samen met twee collega-wetenschappers berekende McFarland hoeveel Amerikanen in hun jeugd te hoge waardes aan lood in het bloed hadden. Dat blijkt bij meer dan 170 miljoen Amerikanen het geval te zijn – ruim de helft van de bevolking in 2015.

Lood, dat voorkomt in onder meer verf, batterijen en vroeger ook in benzine, is neurotoxisch en kan de hersencellen aantasten. Het metaal wordt opgenomen via inademing van fijnstof of via consumptie van water en voedsel. Vanuit het bloed bereikt het de hersenen. Lood is namelijk in staat de bloed-hersenbarrière te doorkruisen.

Intelligentie

Blootstelling aan de stof heeft de Amerikaanse bevolking volgens de onderzoekers bij elkaar 824 miljoen IQ-punten gekost, gemiddeld drie punten per persoon. Hoe meer lood in het bloed, hoe groter het verwachte effect op de intelligentie. De schade is het grootst bij mensen die in de jaren 60 zijn geboren. Zij zijn er gemiddeld zes IQ-punten op achteruit gegaan.

De onderzoekers wijzen erop dat zelfs een klein verlies van IQ op individueel niveau een aanzienlijke impact heeft. Uit studies blijkt namelijk dat intelligentie in verband staat met zaken als gezondheid, welvaart en welbevinden.

Ook op bevolkingsniveau heeft verlies van IQ volgens de auteurs grote gevolgen. Eerdere publicaties laten zien dat blootstelling aan lood de Amerikaanse economie tussen de 165 en 319 miljard dollar aan looninkomsten heeft gekost.

De wetenschappers baseerden zich op gegevens over loodwaardes in het bloed bij kinderen in de jaren 1976 tot 1980, en combineerden die met data over het gebruik van loodhoudende benzine. Vervolgens schatten ze de impact van de blootstelling aan lood op de intelligentie van mensen, als graadmeter voor het effect op de volksgezondheid.

Emoties

In vervolgonderzoek willen de wetenschappers uitzoeken wat de langetermijneffecten van het binnenkrijgen van lood zijn op de gezondheid van het brein op hogere leeftijd. „Miljoenen van ons lopen rond met een geschiedenis van blootstelling aan lood”, zegt onderzoeker Aaron Reuben. „Het richt schade aan in je lichaam op verschillende manieren die we proberen te begrijpen, maar die gevolgen kunnen hebben voor de rest van je leven.”

Een van de belangrijkste bronnen van lood in het milieu zijn verbrandingsresten van loodhoudende benzine. Vooral in de jaren eind 1960 tot begin 1980 tankten veel Amerikanen daarmee. In die periode was de concentratie lood in het bloed van de gemiddelde Amerikaan drie tot vijf keer hoger dan de waarde die nu wordt beschouwd als klinisch zorgelijk (3,5 microgram lood per deciliter bloed). Een hoge blootstelling aan lood kan negatieve gevolgen hebben voor het geheugen en het concentratievermogen, de fijne motoriek en de beheersing van emoties. Ook is er een verband met criminaliteit en agressief gedrag.

Ook in Europa is er lange tijd gebruikgemaakt van loodhoudende benzine. Sinds de jaren 20 van de vorige eeuw werd tetraethyllood aan benzine toegevoegd. Vanaf halverwege de jaren 90 wordt vrijwel alleen loodvrije benzine verkocht. Sinds 30 augustus 2021 is gelode benzine wereldwijd nergens meer te verkrijgen.

Toch is er wereldwijd nog veel lood in het milieu, door bijvoorbeeld onjuiste recycling van batterijen en afgeschreven elektronica, en andere industriële processen. Eén op de drie kinderen –omgerekend zo’n 800 miljoen– heeft een te hoge bloedloodwaarde. Unicef, het Kinderfonds van de Verenigde Naties maakt zich daarover grote zorgen.