Waarom stopt de adviesgroep?

Het OMT hoeft straks niet meer bijeen te komen omdat de grootste zorgen rond corona voorlopig voorbij zijn. Het adviesteam kwam op vrijdag 24 januari 2020 voor het eerst bijeen vanwege de corona-uitbraak. Sindsdien vonden er honderden overleggen plaats, resulterend in zo’n 140 adviezen aan het ministerie van Volksgezondheid. Nu, ruim twee jaar later, lijkt het ergste leed geleden en kan het OMT zijn functie neerleggen.

Er waren de afgelopen maand meer besmettingen dan ooit. Is het niet wat voorbarig om het OMT nu al op te heffen?

Nee. Ondanks de torenhoge besmettingscijfers is de bezetting van coronapatiënten in de ziekenhuizen nog steeds relatief laag. De grootste bron van zorg betrof tot nu toe de capaciteit van de intensive cares. De ic-bezetting neemt echter af en daarmee verdwijnen ook de zorgen over de overbelasting ervan. Het ziet er bovendien naar uit dat het kabinet de komende weken vergaand gaat versoepelen.

Zit het land straks zonder deskundig corona-advies?

Nee, zeker niet. Organisaties als het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) van het RIVM en lokale GGD’en blijven gewoon hun werk doen. Jaap van Dissel, die directeur van het CIb én voorzitter van het OMT is, kan zodra hij het nodig acht de andere leden van het OMT bijeenroepen voor advies.

Het OMT heeft twee jaar lang in grote mate het coronabeleid van het kabinet bepaald. Wat zijn belangrijke kritiekpunten op het adviesteam geweest?

Critici wezen erop dat het OMT uit louter virologen en medici bestaat. Laat ook sociologen meedenken, bepleitte bestuurssocioloog Mark van Ostaijen eind 2020 in NRC. En psychologen, voegde psycholoog Gijs Coppens er later bij RTL aan toe.

Een RIVM-woordvoerder verklaarde in RTL dat het OMT is opgericht om de medische expertise van artsen uit te dragen. Adviezen vanuit andere disciplines zijn volgens hem ook belangrijk, maar die moeten het kabinet vanuit andere overlegstructuren adviseren.

Ook vanuit de hoek van epidemiologen kwam er geregeld kritiek op het adviesteam. Een groepje wetenschappers dat zich verenigde in het Red Team, adviseerde een aantal keer strengere maatregelen dan het OMT. Zo riep het Red Team de overheid in oktober 2020 op een harde lockdown van vier weken in te voeren.

Was het binnen het OMT altijd koek en ei?

Nee, bepaald niet. Zo verweten OMT-leden hun voorzitter Van Dissel teveel verwevenheid met het kabinet. Van Dissel schoof op zondag aan bij het Cathuisoverleg en gaf soms adviezen zonder daarbij andere OMT-leden te raadplegen. Zij werden de volgende maandag voor een voldongen feit geplaatst.

Uit frustratie over de gang van zaken overwoog een aantal leden meermaals uit het team te stappen. Onder hen waren internist Gommers en de arts-microbiologen Alex Friedrich en Jan Kluytmans. Zij deden dit uiteindelijk niet, omdat Van Dissel ingreep.

Ook waren er binnen het OMT geregeld verhitte discussies over tal van onderwerpen: het nut van mondkapjes, de verspreiding van het virus door mensen zonder klachten, de besmettelijkheid van kinderen.

Friedrich vond in het voorjaar van 2020 dat er in de adviezen aan het kabinet te weinig rekening werd gehouden met besmettelijkheid voor de eerste ziektedag. Hij had dat wel van de daken willen schreeuwen, zegt hij in een reconstructie door de Volkskrant, maar hij merkte dat dat niet werd niet gewaardeerd. OMT-leden moesten met één mond spreken.

Ook over mondkapjes liepen de meningen sterk uiteen. Terwijl deskundigen overal ter wereld het gebruik ervan adviseerden, ontkende Van Dissel lange tijd het nut ervan. Als andere OMT-leden hem een studie voorlegden waaruit bleek dat ze wel zinvol zijn, kwam de voorzitter er met één op de proppen die het tegenovergestelde liet zien. Kortom, ook wetenschappers kunnen het flink oneens zijn met elkaar.