In een tijd van toenemende polarisatie en onzekerheid in de samenleving wordt er op allerlei gebeurtenissen, of die nu positief of negatief zijn, vaak heel emotioneel gereageerd. Daar dragen sensatiebeluste media volop aan bij. Dit verschijnsel laat zich onder andere verklaren als een gevoelsreactie op een ogenschijnlijk rationele, zakelijke en gestructureerde samenleving. De steeds maar uitdijende regelgeving functioneert vaak als vervanging voor een gezonde eigen verantwoordelijkheid en een te veel ontbrekend ethisch kompas. Gaat er dan iets grondig fout, dan is de geest uit de fles en krijgen emoties snel de overhand.

De kerk dient zich juist ook nu op deze verschijnselen te bezinnen. De gemeenteleden worden in hun alledaagse leven geconfronteerd met allerlei uitbarstingen van emotie. Hoe reageer je als christen daarop? Als we hierover nadenken, komen we ten diepste terecht bij de vragen rond de verhouding tussen geloof en gevoel. Menig-
een kent de uitdrukking: „Er is wel gevoel zonder geloof, maar er is geen echt geloof zonder gevoel.” Het kan juist nu dienstig zijn om daarover verder na te denken. We zien om ons heen veel gevoelsuitingen, terwijl het geloof daarbij geen of slechts een marginale rol speelt. Maar hoe ligt dat nu in de kerk, als het gaat om de uitspraak: „Er is geen echt geloof zonder gevoel”? De Bijbel benoemt als geen ander boek op aarde de hoogte en de diepte van het affectieve in het mensenleven. Er is ruimte voor intens verdriet en voor de hoogste blijdschap. Verwondering en aanbidding komen tot uiting, tezamen met hartelijke liefde en trouwe genegenheid. Maar ook schaamte, berouw en verootmoediging krijgen echte ruimte in het geloofsleven. Dan zijn vergeving en verzoening geen lege woorden, maar tot de rand toe gevuld met het ongedachte en onverwachte van Gods verlossend handelen in Zijn Zoon.

Basaal is in dit alles allereerst de verticale lijn. Deze intense uitingen van gevoel komen tot hun ware diepte en echte climax voor Gods aangezicht. Het is het kostbare werk van de Geest van Christus, Die mensen bearbeidt, om ons daarheen te leiden. Zo worden zonde en genade realiteit in ons bestaan. Niet slechts woorden, maar zaken diep verankerd in ons hart en leven. Wanneer de liefde van God door de Heilige Geest in je hart is uitgestort, ben je daar zelf bij! Dat liefdesvuur brandt niet alleen vanbinnen, maar wordt tot een uitslaande brand. Het geloof gaat dan gepaard met intense gevoelens ten opzichte van God en onze naaste. Je wilt zo graag anderen laten delen in dat heil. Gunnende mensen zijn van enorm belang als instrumenten om medemensen jaloers te maken. We moeten als kerkelijke instituten maar niet te grote woorden in de mond nemen en als christenen maar niet te hoog van de toren blazen. Het is en blijft wel onze heilige roeping om groot en goed van God te spreken en vooral om metterdaad te tonen hoe intens rijk de geloofsomgang met God is. Dan mogen er lage en hoge tonen klinken. Je kunt met je schuld, verslagenheid en ellende terecht aan het hoogste adres. De Heilige Geest wil ons zicht geven op Gods onpeilbare liefde in Zijn Zoon en zo breekt je hart voor het eerst of opnieuw open in wederliefde. Die bewerkt een hartelijke vreugde in God. De grond voor dit alles ligt niet in mijn gevoel, maar in het heilswerk van Vader, Zoon en Geest. Mijn gevoel kan wankelen en doet dat ook menig keer, maar Gode zij dank: „Ik heb de vaste grond gevonden, waarin mijn anker eeuwig hecht.” Zou een mens dan niet intens verheugd zijn bij zo’n diepe verwondering over zo veel genade?

De auteur is emeritus hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Weerwoord gaat in op vragen die in deze tijd op christenen afkomen.