De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties stelde deze dag in 2005 in als de jaarlijkse herdenkingsdag voor de slachtoffers van de massamoord. Op 27 januari 1945 bevrijdde het Rode Leger het concentratiekamp Auschwitz.

Rondom deze dag bestaat er ook aandacht voor het antisemitisme, dat volgens deskundigen de laatste jaren toeneemt. „Ik ben niet optimistisch”, zei journalist Ben-Dror Yemini van de krant Yediot Ahronot deze week op een online bijeenkomst van de Jeruzalemse persclub. „Als we zien wat er in de afgelopen twee decennia gebeurde, hebben we geen reden optimistisch te zijn. Ik ben bang dat het nog veel erger wordt.”

De haat tegen Joden komt in allerlei vormen en gedaanten voor. Soms gaat het om kaalkoppen in zwarte jassen die Hitlergroeten brengen, soms om fysieke aanvallen op Joden of Joodse bezittingen.

De verbreiding van anti-Joodse complottheorieën doet het eveneens goed. Sociale media bieden antisemieten een prachtig, goedkoop en gemakkelijk platform voor de uiting van hun geestesziekte.

Kritiek op Israël leveren is geen antisemitisme. Maar het kan er soms wel in ontaarden. Dat gebeurt bijvoorbeeld als demonstranten gillen dat Palestina „van de rivier tot de zee” bevrijd moet worden. Geen Palestina naast Israël dus, maar in de plaats van Israël. Wat ze beweren is dat –anders dan bijvoorbeeld de Nederlanders of de Britten– Joden geen recht hebben op een eigen staat. Waarom het ene volk wel en het andere niet? Antisemitisme dus.

De voorzitter van het Holocaust herinneringscentrum Yad Vashem in Jeruzalem, Danny Dayan, zei dat pure ontkenning van de Holocaust weinig meer voorkomt. Wel verdraaien sommigen de grote massamoord op Joden door bijvoorbeeld te beweren dat in hun land iedereen tegen de nazi’s was, terwijl ze voorbij gaan aan de collaborateurs.

Hij sprak ook van een „zeer verontrustende en storende trivialisering van de Holocaust.” Dat gebeurt als tegenstanders van coronamaatregelen vergelijkingen trekken met wat er gebeurde in de Tweede Wereldoorlog. Lora Logan van het Amerikaanse televisienetwerk Fox News bijvoorbeeld vergeleek de Amerikaanse viroloog Anthony Fauci met de oorlogsmisdadiger Josef Mengele die Joodse slachtoffers voor de gaskamers selecteerde en medische experimenten uitvoerde op gevangenen.

De vergelijking tussen wat de niet-ingeënten vandaag overkomt en wat de Joden overkwam, slaat nergens op. In het ene geval proberen overheden de volksgezondheid te beschermen en dus om levens te redden, in het andere geval worden Joden vervolgd om hun leven weg te nemen.

Of deze vergelijkingen nu voortkomen uit historisch onbenul of uit ronduit een poging af te doen aan de ernst van Holocaust, ze duiden in elk geval op een degeneratie van denken.