Ze zei vrijdag dat ze vertrouwen heeft in de aanpak die is afgesproken in het coalitieakkoord.

De rechter heeft eerder deze week in vier rechtszaken de provincie Overijssel op de vingers getikt omdat die niet handhaaft bij een aantal biomassa-installaties waar geen natuurvergunning voor is afgegeven. Het provinciebestuur moet dat besluit beter onderbouwen, en laten zien dat niet alleen het bedrijfsbelang maar ook dat van de natuur wordt meegewogen.

Land- en tuinbouworganisatie LTO vindt het verrassend dat de rechters zich zo conservatief opstellen omdat het nieuwe kabinet veel geld heeft vrijgemaakt voor de aanpak van het stikstofprobleem. De organisatie wil niet dat „onschuldige ondernemers” de dupe worden.

Voorzitter Bart Kemp van boerenactiegroep Agractie wijt de ontstane situatie aan „gestuntel van de overheid.” Hij vindt het „erg pijnlijk dat boeren die te goeder trouw handelen nu vogelvrij worden verklaard.” Kemp wijst erop dat de overheid meermaals heeft aangegeven niet te zullen handhaven.

Er zijn enkele duizenden bedrijven –meest veehouderijen– die zonder natuurvergunning werken, omdat zij die onder de oude stikstofwetgeving PAS niet konden krijgen. Omdat hun uitstoot onder een bepaalde grens bleef, was alleen een melding verplicht. Maar door die werkwijze zette de Raad van State in 2019 een streep.

Het vorige kabinet heeft deze ondernemers beloofd dat hun activiteiten alsnog worden gelegaliseerd, en dat daar met algemene maatregelen om de stikstofuitstoot te verminderen ruimte voor wordt vrijgemaakt. Uiterlijk in 2025 moet dat geregeld zijn.

Volgens Van der Wal zorgt het coalitieakkoord, waarin concrete plannen staan voor stikstofreductie, voor een „nieuwe werkelijkheid”. Zij wijst er daarnaast op dat de eerste bedrijven die onder het gedoogbeleid al zijn gelegaliseerd. „De rechter wil dat we het laten zien. Daar zijn we echt mee bezig.”

Voorzitter Johan Vollenbroek van milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB), die de vier rechtszaken in Zwolle won en er inmiddels nog zo’n tweehonderd over stikstof heeft lopen, noemt de nieuwe stikstofwet „een rammelkast.” Hij voorspelt dat de rechter weer veel vergunningen zal vernietigen.

NRC schreef vrijdag dat stikstofrechten van gestopte bedrijven hergebruikt worden, wat er voor kan zorgen dat er juist meer stikstof wordt uitgestoten dan toegestaan. Minister Van der Wal reageerde vrijdag dat het niet de bedoeling is dat provincies en gemeenten op die manier stikstofruimte vrijspelen voor nieuwe economische activiteiten. Ze wil met hen in gesprek.