De redacteur spreekt in het voorwoord zelf al van een „tamelijk hybride bundel”, en dat is het inderdaad. In plaats van dat verschillende disciplines hun licht laten vallen op dezelfde thematiek, gaat het nu over zeer verschillende thematieken die elk maar door één enkele discipline belicht worden. Dat is jammer, want de kracht van de serie was juist die multidisciplinaire aanpak.

Het hoofdstuk van Hanneke Jonker-Schaap gaat over Godsbeelden in de Biblebelt, de hoofdstukken van Arie Jan de Lely en Joke van Saane gaan over de vraag of bevindelijk geloof depressiviteit en zelfs suïcidale neigingen in de hand werkt, de hoofdstukken van Ammiel Meuleman en Wim van Vlastuin en van Leon de Bruin gaan over materialisme en de vraag naar de vrije wil, en het hoofdstuk van Anneke Pons-de Wit en Liza Cortois gaat over het (selectief) verwijzen naar uitkomsten van neurowetenschap om eigen standpunten te ondersteunen.

Dat is nogal een verscheidenheid en er wordt geen poging gedaan om een relatie tussen al deze onderwerpen te leggen. Dat hoeft overigens de waardering voor dit boekje niet in de weg te staan, want elk van de bijdragen afzonderlijk heeft wel kwaliteit.

Toch gaat het af en toe wel erg kort door de bocht. Als in het hoofdstuk over geloof en suïcidaliteit betoogd wordt dat het relatief weinig voorkomen van zelfmoord onder bevindelijk gereformeerden verklaard kan worden óf doordat zij het geloof goed kunnen scheiden van het dagelijks leven, óf door een gevorderde secularisering van denken onder hen, dan lijkt mij dat onrecht doen aan de betekenis van de geloofsinhoud waarnaar verwezen wordt (ernst van zonde en oordeel). Alsof bevindelijk gereformeerden geen weet zouden hebben van de genade die net zo goed tot die inhoud behoort. Waarom geen inbreng van een theoloog gevraagd om dat toe te lichten? Dat zou goed gepast hebben in de multidisciplinaire opzet van de reeks.

Selectief gebruik

Het laatste hoofdstuk gaat over het selectieve gebruik van wetenschappelijke informatie door de bevindelijk gereformeerden. Er wordt betoogd dat deze groep alleen naar wetenschappelijke resultaten verwijst als dat in de kraam te pas komt. De suggestie wordt gewekt dat andere resultaten met opzet genegeerd worden. Dat zal waar zijn, maar voor wie geldt dat niet? Het is bovendien nog maar de vraag of dat ongezond is. Kan er geen reden zijn om bepaalde uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek te bevragen omdat ze niet overeenkomen met uitkomsten van ander wetenschappelijk onderzoek?

Ik vond tot mijn verwondering mezelf als voorbeeld aangehaald in mijn bespreking van het eerste deeltje van de reeks. Ik beweerde daarin dat de sociologie in dat boekje meer stem gegeven werd dan de theologie (en het zal duidelijk zijn dat ik hetzelfde bezwaar nu weer heb bij dit boekje). De auteurs vertalen dat in het maken van een tegenstelling tussen wetenschap –sociologie– en theologie. Het is de auteurs blijkbaar onbekend dat theologie ook een wetenschap is en dat de strekking van de opmerking dus was dat de auteurs van dat boekje zelf selectief geweest zijn in wat ze aan wetenschap presenteren. Zulk slordig gebruik van teksten van anderen bevordert natuurlijk het vertrouwen in het boekje niet. Hopelijk wordt een volgend deeltje van de reeks weer evenwichtiger en wordt stigmatisering van de bevindelijk gereformeerden niet meer versterkt door selectief gebruik van wetenschap.

Boekgegevens

Het bevindelijke brein. Geloof, geest en genen in de gereformeerde gezindte, Fred van Lieburg (red.); uitg. Labarum; 160 blz.; € 14,95