Bijna een half miljard euro moet Villa Ludovisi opbrengen bij de veiling van dinsdag. Dat is wat veel voor een woning van 2800 vierkante meter in het centrum van Rome, waar de gemiddelde vraagprijs 7300 euro per vierkante meter is. Ook als je de tuin met cipressen en beelden van zo’n 6700 vierkante meter erbij optelt, kom je niet op dat exorbitante bedrag. De ware reden is dat Villa Ludovisi beschikt over een heuse Caravaggio, andere kostbare schilderingen en een geschiedenis waar je u tegen zegt.

De villa werd eind 16e eeuw gebouwd op het terrein waar zich vroeger de Horti Sallustiani bevonden. Dat waren de tuinen van Sallustius, de Romeinse dichter uit de 1e eeuw. Voor Sallustius was dit gebied in bezit van Julius Caesar. De villa was eigenlijk een bijwoning van een veel groter landgoed, dat echter in 19e eeuw werd verkocht en tegenwoordig niet meer bestaat.

De villa wordt nu nog bewoond door Rita Boncompagni Ludovisi. Zij is een elegante, frêle vrouw die 72 jaar geleden in Texas is geboren. De prinses opende onlangs voor de laatste keer de deuren van haar villa. Ze vertelde verre voorouders in Nederland te hebben die Haydn heten, „zoals de componist.”

Opbod

Haar band met Italië is inniger. Die begon als 16-jarige scholier toen Rita met haar ouders in Rome was. Ze wierp een muntje in de Trevifontein, vertelt ze, en wenste ooit eens een Romein te trouwen en in Rome te wonen. In 2005 trad ze in het huwelijk met Nicolo Boncompagni Ludovisi. Daarmee deed ze intrede in een van de oudste adellijke geslachten van Europa. De familie heeft twee pausen voortgebracht, onder wie Gregorius XIII. Aan die paus hebben we de gregoriaanse kalender te danken.

De rechter bepaalde in de herfst van vorig jaar dat de villa per opbod zou moeten worden verkocht. „Toen de rechter het vonnis velde, was ik zo geschokt. Telt het dan niet dat ik hier al ruim 15 jaar woon, dat ik de villa weer heb opgeknapt en dat ik die heb opengesteld voor bezoekers? Mijn man heeft in zijn testament mij nota bene het vruchtgebruik van de villa toebedeeld”, zegt Ludovisi.

De verkoop is het voorlopige sluitstuk van een klassieke familievete om de erfenis. Na de dood van Nicolo in 2018 kwamen de weduwe en de drie kinderen uit Nicolo’s eerste huwelijk tegenover elkaar te staan. Het gevecht om de centen kent geen grenzen. De prinses toont een foto van drie maanden geleden. Daarop staat zij met een luitenant-kolonel van de carabinieri. Die retourneerde een belangrijk archiefstuk dat verloren was gegaan. „Verloren? Dat was gestolen door familieleden”, zegt Rita met ferme stem.

Beroemdheden

De villa heeft door de eeuwen heen de vips van hun tijd getrokken. Sinds Rita er de scepter zwaait, zijn vooral Amerikaanse sterren langsgekomen. In de 18e en 19e eeuw kwamen onder anderen schrijvers als Goethe, Gogol en Stendahl en de musicus Tsjaikovski op bezoek.

Al die beroemdheden kwamen en komen vooral voor de Caravaggio op de eerste etage. Een Caravaggio (1571-1610) is als een 100-karaatsdiamant. De Italiaanse kunstenaar heeft in zijn leven maar zo’n tachtig olieverfschilderijen gemaakt. Heel bijzonder van de Caravaggio in dit huis is dat de beroemde kunstenaar hier het plafond heeft beschilderd. Met een beetje goede wil kun je het de Sixtijnse Kapel in het klein noemen.

Ook de onderwerpskeuze is ongewoon voor Caravaggio. Hij is de man van Bijbelse voorstellingen en een enkel zelfportret, maar hier zien we Jupiter, Neptunus en Pluto boven de elementen van het heelal.

Wegens die Caravaggio heeft een actiegroep geprotesteerd tegen de verkoop. Zo’n 38.000 ondertekenaars van een online petitie tegen de veiling vinden dat het werk van een van ’s lands grootste schilders niet in privéhanden mag vallen. Ze willen dat de Italiaanse overheid geld uit het Europese coronafonds neemt om de villa voor Italië te behouden. Het is onwaarschijnlijk dat dat gebeurt. Hoe dan ook heeft de overheid het recht van eerste koop. Zodra de villa aan een koper is toegewezen, kan het ministerie van Cultuur het perceel tegen dezelfde prijs als het bod kopen.

Behalve Caravaggio is tenminste nog een ander plafondschildering van kunsthistorisch belang. Guercino (1591-1666) heeft in de salon op de begane grond Aurora, de mythologische godin van de dageraad, geschilderd.