Het zou kunnen dat je tot een verdiept inzicht gekomen bent hoe belangrijk het contact met bepaalde personen is, hoe waardevol een regelmatige kerkgang is, hoe je het waardeert om regelmatig naar het werk te gaan met collega’s in plaats van elkaar uitsluitend via Zoom of Teams te ontmoeten. Wat heb je geleerd van de afgelopen periode en wat wil je vasthouden? In therapieën gebruik ik regelmatig het beeld van een muntstuk. Als kop het lijden en de pijn is, dan geeft munt het belang, het verlangen en de waarde aan. Als je lijdt aan de breuk met een kind, ouder of vriend, geeft dat tegelijk aan hoe belangrijk een dergelijke relatie voor je is. Het doorbreken van de vanzelfsprekendheid en regelmaat van het leven kan je tot bezinning leiden, kan je tot de vraag brengen wat er nu werkelijk toe doet in het leven. En bij deze vraag wil ik even blijven hangen. Is dat wat er werkelijk toe doet alleen subjectief, voor iedereen weer anders? Of kunnen we daar meer over zeggen?

De vraag wat er werkelijk toe doet, of met andere woorden: het goede leven, hoor ik ook resoneren in de roep om een langetermijnperspectief. Blijven we van lockdown naar lockdown, van booster naar booster gaan of willen we ook onze levenswijze onder de loep nemen? Moeten we niet naast de dagelijkse lijstjes van besmettingscijfers, ziekenhuisopnames en ic-bezetting ook onze geestelijke gezondheid –en die van onze kinderen– in de afwegingen meenemen? Wat heeft het betekend voor mensen om geen afscheid te kunnen nemen van een geliefde dan alleen door een raam? Wat betekent het voor jou als kleine ondernemer om je spaarpotje steeds meer te zien interen? Voor kinderen en adolescenten om vrienden en vriendinnen niet te kunnen ontmoeten? Met name jongvolwassenen tussen de 18 en 25 jaar kregen psychische klachten door de coronacrisis. In 2019 gaf ‘slechts’ 12,6 procent van de jongeren tussen de 18 en 25 jaar aan zich psychisch ongezond te voelen. Dit liep op tot maar liefst 26,6 procent in het eerste kwartaal van 2021. Uit onderzoek van het Trimbosinstituut bleek dat jongvolwassenen tussen de 20 en 35 jaar de meeste psychische klachten ervaren, zoals depressieve gevoelens, angstgevoelens en slaapproblemen.

Staande aan de politieke zijlijn maar met beide benen in de moerassige geestelijke gezondheidszorg weet ik dat er geen eenvoudige oplossingen zijn. Maar ik zou de beleidsmakers toch een aantal suggesties willen doen die betrekking hebben op het goede leven. Suggesties die geboren zijn in de praktijk van het werk met mensen met ingrijpende psychische nood én in de gemeenschap van de Kerk. Ik wil er twee noemen: solidariteit en gerechtigheid.

Solidariteit – saamhorigheid ofwel het bij elkaar horen. Tegen alle uiteendrijvende krachten in zoeken naar wat verbindt. Dat betekent niet dat we als gelijkgezinden bij elkaar kruipen en elkaar vlooien, maar dat je actief allerlei scheidslijnen –waar die allemaal al niet getrokken worden– probeert te overbruggen. Trek de scheidslijn niet tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden, maar trek de scheidslijn tussen zij die verbinden en zij die verstrooien.

Gerechtigheid – recht doen aan de werkelijkheid zoals die zich presenteert, recht doen aan het appel dat, mogelijk onuitgesproken, op je gedaan wordt. Recht doen aan de achterdochtige alleenwonende man die hulp nodig heeft in de huishouding én in het voorkómen van een toenemend isolement. Ga je als woonbegeleider of vrijwilliger (tijdelijk) niet meer langs vanwege de besmettingsrisico’s, of ga je tóch omdat deze man zorg behoeft?

Gerechtigheid veronderstelt een voorbijgaan aan mijn particuliere belang. Het gaat niet primair om mij, maar om jou! En dat is niet gemakkelijk. Het vraagt zelfverlies, ascese, om de aandacht gericht te leren houden op de ander.

Een solidair, rechtvaardig en ascetisch leven vraagt binnenkameroefeningen.

De auteur is psychiater.