Bijna twee jaar na het uitbreken van de coronapandemie blijven veel zich ontwikkelende economieën worstelen met basale kwesties als voldoende vaccins veiligstellen en essentiële medische zorg verlenen. Tegen die achtergrond valt één bloeiende sector op: ”Big Tobacco”. De sector wist de pandemie uit te buiten door regeringen ertoe over te halen sigaretten als ”essentieel” te bestempelen, overheidssteun te verkrijgen en belastingvoordelen binnen te slepen. Dat zijn de belangrijkste bevindingen van de Asian Tobacco Industry Interference Index 2021. Deze volgt de tabaksindustrie in negentien landen in Azië.

Azië is een belangrijk doelwit voor Big Tobacco’s expansiedrang. Veel overheden doen daarom pogingen om deze industrie van zich af te houden. Toch vielen sommige landen ten prooi aan projecten rond ”maatschappelijk verantwoord ondernemen” tijdens de pandemie, blijkt uit het rapport. De tabaksindustrie deelde medische noodapparatuur, ziekenhuisbenodigdheden en voedsel uit in afgelegen gebieden. Ze richtte zich op kwetsbare groepen om haar imago op te poetsen.

De tabaksindustrie profiteert van overheidssteun in de vorm van belastingvoordelen en subsidies. Daardoor kunnen regeringen minder uitgeven aan medische of sociale voorzieningen. Bovendien ontbreekt transparantie.

Veel regeringen legden beperkingen op aan het vervoer van tabak, die ze niet-essentieel noemden, om de verspreiding van corona tegen te gaan. Maar Bangladesh en de Filipijnen zwichtten voor de druk van de industrie en stelden tabaksproducten vrij van beperkingen.

In Bangladesh kregen British American Tobacco en Japan Tobacco International, terwijl het land in een lockdown zat, speciale toestemming om tabaksbladeren te kunnen blijven inkopen en produceren en de producten te distribueren. In de Filipijnen werd tabak aanvankelijk als niet-essentieel gezien en werden het transport en de levering ervan beperkt. Maar uiteindelijk besloot het land de beperkingen op te heffen.

In Thailand werd de einddatum van een ineffectief tweeledig belastingtarief voor sigaretten met een jaar verlengd. Ook India, Korea, Maleisië en Nepal voerden geen belastingverhoging in voor 2021. In Indonesië versoepelde de regering de accijnsregeling.

Toch is er ook hoop. Sommige regeringen zetten stappen om de invloed van de tabaksindustrie terug te dringen. Zo heeft het Indiase ministerie van Volksgezondheid een gedragscode voor ambtenaren aangenomen wat betreft de interactie met de tabaksindustrie. Het ministerie van Onderwijs in Cambodja voerde een tabaksvrij beleid in voor onderwijsinstellingen.

Tabak is jaarlijks verantwoordelijk voor 8 miljoen doden. En terwijl de pandemie voortduurt, blijft Big Tobacco zijn activiteiten uitbreiden. Philip Morris International en British American Tobacco behaalden in 2020 enorme winsten, voornamelijk uit de verkoop van sigaretten. De getallen overstijgen de budgetten voor de volksgezondheid en de bestrijding van de pandemie van veel arme landen.

Terwijl het maatschappelijke middenveld zich steeds meer inzet om de schadelijke tabaksindustrie in te dammen, moeten ook regeringen de volksgezondheid beter beschermen tegen de tabaksindustrie en corruptie bestrijden.

De auteur is hoofdauteur van de Asian Tobacco Industry Interference Index 2021 en werkt bij Seatca, een ngo die landen in Azië helpt in de strijd tegen tabak. Bron: IPS.