De gemeenteraad van Zeewolde hakt donderdagavond een knoop door. Zelfs als de raad voor stemt, is het nog maar de vraag of het enorme serverpark van het moederbedrijf van onder meer Facebook, Whatsapp en Instagram er ook echt gaat komen.

Waarom wil Meta een datacenter in Nederland hebben?

Na Google (Eemshaven en Middenmeer) en Microsoft (Middenmeer) is Meta de derde Amerikaanse techgigant die neerstrijkt in de Nederlandse polder. Grote tech-multinationals bedienen zich wereldwijd van datacenters voor het opslaan van informatie om zo hun diensten aan te kunnen bieden aan de consument. Het serverpark van Meta is gepland op een nog uit te breiden bedrijventerrein in Zeewolde, het Trekkersveld. Er staan vijf grote hallen ingetekend, met daartussen kantoren voor het personeel. Voor de bouw is 166 hectare landbouwgrond nodig.

Nederland is voor deze multinationals een geliefde locatie. Vaak is er naast grote windparken in de polder voldoende ruimte beschikbaar om er een datacenter bij te bouwen. De groene energie die de windturbines opwekken, kan dan meteen worden gebruikt voor het serverpark. Critici vinden het maar niets dat relatief veel groene stroom opgaat in deze datacenters.

Egge Jan de Jonge, wethouder van Zeewolde en voorstander van het datacenter in zijn stad, weet meer positieve punten van Nederland op te sommen: „Het bedrijf (Meta, red.) vestigt zich in Nederland omdat ons land een gunstig vestigingsklimaat heeft en een stabiel en veilig land is.” Hij wijst er ook op dat hier voldoende koelwater aanwezig is en dat het gematigde klimaat uitermate geschikt is voor dit soort datacenters.

Waarom wil Zeewolde het datacenter van Meta graag naar Flevoland halen?

Een datacenter creëert werkgelegenheid. Het bouwen van het serverpark –dat tussen de 5 en 7 jaar zal duren– levert 1200 tot 1500 banen op. Als het datacenter eenmaal in bedrijf is, kunnen daar 410 mensen voor een langere periode aan de slag, verwacht wethouder De Jonge.

Daarnaast zou de komst van een datacenter van een grote multinational goed zijn voor de uitstraling van de regio. Dit komt de bedrijvigheid voor in het gebied ten goede, redeneert Zeewolde.

De restwarmte die het serverpark genereert kan worden gebruikt om huizen te verwarmen. Meta zegt bereid te zijn die twintig jaar gratis te leveren. Volgens de Almeerse energiedeskundige Stefan Mol heeft dat overigens weinig om het lijf. „Een datacenter produceert altijd restwarmte, een afvalproduct. Daar moeten ze vanaf”, laat hij aan Omroep Flevoland weten.

Toch levert de komst van het datacenter veel weerstand op van diverse organisaties én burgers. Wat zijn hun argumenten?

Datacenters staan bekend als grootgebruikers van stroom. Volgens het milieueffectrapport gaat het datacenter in Zeewolde 1380 gigawattuur aan energie verbruiken. Ter vergelijking: volgens vergelijkingssite Pricewise verbruikt een gemiddeld Nederlands huishouden per jaar 3500 kilowattuur per jaar. Het stroomverbruik van het serverpark staat dus gelijk aan dat van zo’n 394.000 huishoudens. Ook is er veel water nodig om de almaar warmer wordende servers te koelen.

Nog een belangrijk argument: het datacenter zou het rustieke polderlandschap aantasten. Agrarische bedrijven verdwijnen en grote datahallen komen ervoor in de plaats. Daarbij vragen velen zich af of het verantwoord is om een datacenter op kwalitatief hoogwaardige landbouwgrond, waarop nu nog voedsel wordt geproduceerd, te laten verrijzen.

Wie bepaalt uiteindelijk of het datacenter er komt?

De gemeenteraad van Zeewolde beslist donderdag over de wijziging van het bestemmingsplan van het gebied waar het datacenter moet komen. Nu mag het gebied alleen nog voor agrarische doeleinden worden gebruikt. Als de raad instemt met een wijziging, ligt de politieke-bestuurlijke route voor de komst van het datacenter van Meta open. Dat kan spannend worden, want de grootse partij Leefbaar Zeewolde heeft al laten weten tegen de komst ervan te stemmen.

In totaal heeft Meta 166 hectare grond nodig voor het datacenter. Ongeveer de helft daarvan heeft het techbedrijf al binnen, de andere helft is nu nog in handen van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Deze vastgoedorganisatie van de Rijksoverheid verlangt van de gemeente om het bestemmingsplan te wijzigen voordat het de grond, via de gemeente, aan het techbedrijf verkoopt.

Maar de RVB wil ook dat er duidelijke afspraken komen over duurzaamheid en het benutten van restwarmte voordat het de grond verkoopt. Als de gemeente Zeewolde op korte termijn kan aangeven hoe aan deze eisen kan worden voldaan, gaan de gesprekken over de verkoop van de grond door.

Betekent dit dat het datacenter er komt als aan de voorwaarden van de RVB wordt voldaan?

Dat is geen garantie. Volgens een recente uitspraak van de Hoge Raad mogen overheden schaarse grond niet exclusief aan één partij te koop aanbieden. Ook andere partijen moeten die mogelijkheid krijgen.

Er heeft zich inmiddels één gegadigde gemeld: de burgercoöperatie Land van Ons. Deze club heeft al op meerdere plaatsen in het land grond opgekocht om die in te zetten voor duurzame landbouw om zo de biodiversiteit te stimuleren.

Om serieus mee te dingen is er wel een grote zak met geld nodig. Land van Ons laat weten dat er meer dan duizend mensen willen meebetalen en dat het aanspraak zal maken op het Groenfonds van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Dit bedrag kan oplopen tot in de miljoenen.

De Hoge Raad biedt nog wel wat juridische ontsnappingsroutes voor de gemeente, maar dan zal die zich wel in allerlei juridische bochten moeten wringen. Als bijvoorbeeld kan worden aangetoond dat het hier niet om schaarse grond gaat, geldt de uitspraak van de Hoge Raad voor deze situatie niet.