Maria
Slenterend door de zwarte letterstraten van ons dagblad –wie slentert, snelt geen vetkoppen– belandde ik bij Maria. De krant sprak een protestants theoloog, geboeid door deze ootmoedige vrouw met haar stille geest. Het resulteerde in een gewaagd boek. Gewaagd, want zomaar kan men door etikettenplakkers verdacht en beschuldigd worden van roomse superstitiën.
Ketterjagers zijn dus gewaarschuwd, want ook de gewezen monnik Luther, die een geestelijke beeldenstorm aanblies en luidruchtig spotte met de roomse santenkraam, gaf steeds hoog op van „de gelukzalige en hooggeëerde maagd.” Het door professor Huijgen aanbevolen Magnificat voor alledag deed hem van vreugde opspringen om –let wel– de geboren Zaligmaker. Hij bleef ondanks het vreugdesprongetje met beide benen op de grond staan. Niet op die van traditie, wel op die van Gods Woord. Ik zeg niet dat mijn ambtsbroeder anders doet.
Vrees voor protestantse Mariaverwaarlozing deel ik vooralsnog niet. Schier iedere zondag rolt haar naam uit de geloofsbelijdenis. En de kerkelijke jaarkalender volgend, kost het moeite aan haar voorbij te preken. Maar zodra zij de voorgrond betreedt, zoals op de bruiloft te Kana, wordt zij teruggewezen.
Vanwaar dan Romes overdreven eer aan Maria? Dat zit zo: al vroeg raakte men geboeid door haar leven. We kennen het fenomeen: biografieën worden hagiografieën. Zo zal het ook hier gegaan zijn. Omdat de Schrift pover is met informatie, pakten fantasie en legendevorming hun kansen. Er haakte zelfs een vleugje heidendom bij aan. ”Onze lieve Vrouwe” ging een verloren moedergodin vervangen. „Noem haar ”moeder Gods”.” Het concilie van Efeze (431) bewilligde. Vreugde in de stad waar ooit Diana werd vereerd. En als Christus steeds meer Rechter wordt, transformeert Maria, de begenadigde onder de vrouwen, naar heilsbemiddelaar. In de 19e eeuw besliste een pauselijk decreet tot haar ”onbevlekte ontvangenis”, erfzondevrij. Waarom ook niet linea recta naar de hemel, gelijk Henoch en Elia? De kerk sanctioneerde in 1950 dit volksgeloof. Maria was nu hemelkoningin, maar zelf noemt ze zich ”dienstmaagd des Heeren”.
Koester het beeld van haar die zich helemaal toevertrouwde aan God en Zijn Woord, en geen aandacht voor zichzelf vroeg. Professor Huijgen wil niet dat we onze neus weer steken zullen in ”der lekenboeken”. Evenmin bedoelt hij een reformatorische poppenkast. Daarom kunnen we ons beter ook maar verre houden van gefantaseerde afbeeldingen van Maria. Er is trouwens al genoeg relipoppenkast.
