In ”Strijden zonder wapens” schrijven 7 auteurs 22 verhalen over personen uit de breedte van bijna 2000 jaar kerkgeschiedenis. De verhalen beschrijven korte maar beslissende episodes uit het leven van christenen uit vroeger eeuwen. De bundel begint met hoofdstukken over Felicitas en Perpetua en Polycarpus (uit de tweede en derde eeuw na Christus) en eindigt met verhalen over de Nederlandse evangeliste Corrie ten Boom en zendelinge Elisabeth Elliot (beiden uit de twintigste eeuw).

Christine Stam (39) is eindredacteur van het boek. Ze schreef zelf het verhaal over Elliot. Over de verschijning van ”Strijden zonder wapens”: „Het was mijn verlangen dat dit boek er kwam. We moeten de Bijbel lezen én de kerkgeschiedenis kennen. In de kerkgeschiedenis ontmoeten we onze geestelijke familieleden, onze voorouders, en dat mogen geen vreemden voor ons blijven.”

Op de reformatorische boekenmarkt is tot nu toe niet veel aandacht geweest voor het verhalende element uit de kerkgeschiedenis, vindt Stam. „Voor de jeugd zijn zulke boeken er gelukkig in overvloed, maar volwassenen zijn vrijwel alleen aangewezen op wetenschappelijke studies. Er zijn een paar romans over mensen als Augustinus en Bonhoeffer, maar een roman was niet wat ons voor ogen stond.”

”Strijden zonder wapens” bevat „inspirerende verhalen.” Waar ligt de grens tussen ”echt gebeurd” en ”zelf verzonnen”?

„Literaire vrijheden zijn ingeperkt door historische betrouwbaarheid. De verwerkte feiten in dit boek kloppen dus. Maar, in de verhalende sfeer is de grens van wat wel en wat niet meer kan lastig aan te geven. Dat is een spanningsveld. Niet alles in dit boek is letterlijk waargebeurd, toch zijn de verhalen overtuigend waar. Ons uitgangspunt was dat oude verhalen als opgefrist aan de lezer worden gepresenteerd. Mensen moeten zeggen: Hé, ik wist dit al wel een beetje, maar zoals ik het nu lees, is het voor mij toch ook weer nieuw. De geschiedenis moet raken, inspireren, zodanig dat je denkt: Wat zou ík in die omstandigheden gedaan hebben? En wat kan ík van de gelovigen uit vroeger eeuwen leren? We hopen dat deze verhalen iets met mensen doen, dat ze op hartsniveau beroering teweegbrengen. We kunnen ons met vroegere gelovigen identificeren, zo van: Kijk, zo werkt God. Dit is wat God heeft gedaan en wat Hij nog steeds doet.”

De geschiedenis van Gods gemeente op aarde is een schatkamer vol inspirerende voorbeelden en verhalen, zegt u. Helaas, velen vinden geschiedenis niet inspirerend.

„Als je de geschiedenis niet kent, kan die ook niet inspireren. Ik hoop dat dit boek het vuurtje weer wat aan gaat blazen. Mijn dochter Lien en haar vriendin Maria, meiden van zestien jaar, hebben ook een hoofdstuk in dit boek geschreven, de verhalen over Martyn Lloyd-Jones en Huldrych Zwingli. Ze raakten er allebei toch echt door gegrepen. Soms moet je er dus ook even een beetje moeite voor willen doen.”

Velen zijn tegenwoordig bezig met genealogie, met het uitpluizen van de geschiedenis van hun familie, zegt Stam. „Kennelijk willen mensen weten waar ze vandaan komen, wie er allemaal tot hun voorgeslacht hebben behoord. Hoe hebben zij gewerkt, geleefd en geloofd? Zo is het ook met kerkgeschiedenis. Je wilt toch je geestelijke familie leren kennen. De verhalen leren ons bovendien iets over God, over hoe Hij gewerkt heeft in vroeger eeuwen. Ze houden ons ook een spiegel voor: wie ben ik zelf? En wie is de Heere in mijn eigen leven?”

Groen van Prinsterer zei: Gods hand schrijft de geschiedenis. En Hij heeft grote dingen gedaan in de geschiedenis van ons vaderland.

„Nou! God laat in mensenlevens zien hoe Hij deze wereld bestuurt. En dat Hij daarbij gebruikmaakt van mensen die de ene dag leven op de toppen van het geloof en de volgende dag weer in de zonde kunnen vallen. Gods strijders waren niet altijd heiligen.”

Groen zei ook dat we de geschiedenis niet alleen moeten kennen, maar die ook overeenkomstig Psalm 78 moeten doorvertellen als de grote daden des Heeren.

„Klopt. Want dit soort verhalen geven de strijdende Kerk van vandaag moed. Het navolgende geslacht moet dat ook weten. Daarom is het belangrijk dat er verhalen zijn die ze kunnen lezen.”

Het boek heet ”Strijden zonder wapens”. Hoezo, die strijd?

„Dat is ook de titel van het hoofdstuk over Dietrich Bonhoeffer. Hij zat in de gevangenis, Menselijk gezien was hij machteloos en uitgestreden. Waarschijnlijk heeft hij in zijn cel veel gebeden. Dat was zijn strijd. Strijden is vaak bidden, strijden zonder wapens dus. We hebben een strijd te voeren, niet tegen vlees en bloed, maar tegen de machten en geweldhebbers van deze eeuw. Dat is een geestelijke strijd, tegen de boosheden in de lucht. Met echte wapens begin je dan niet veel. Als christenen mogen we weten dat de strijd al gevoerd én gewonnen is, maar dat wil niet zeggen dat we zonder strijd het leven door kunnen.”

Wat heeft dit boek met uzelf gedaan?

„Lezen over personen uit de kerkgeschiedenis geeft mij vaak het gevoel opnieuw geijkt in het leven te staan. Dan heb ik weer een helder beeld van wat het geloof vermag. Denk aan Hebreeën 13:7: „Gedenkt uw voorgangers, die u het Woord Gods gesproken hebben, en volgt hun geloof na.” We worden geroepen om kennis te nemen van hoe die mensen geleefd hebben, van wat ze hebben gesproken, én we worden geroepen hun geloof na te volgen. In het volgende vers schrijft Paulus: „Jezus Christus is gisteren en heden Dezelfde en tot in der eeuwigheid.” Wat Christus dus in het verleden heeft gedaan in en door mensen, kan Hij nog steeds doen. Sterker nog: Hij doet dat nog steeds.”

Daarmee ligt de kerkgeschiedenis vandaag op de keukentafel.

„Geschiedenis is actueel. Kennisnemen van wat mensen voor hun geloof hebben overgehad, bezorgt mijzelf vaak een stuk schaamte. Wij zijn van die comfortabele christenen, gericht op ons eigen koninkrijkje in plaats van op het Koninkrijk van God. De kerkgeschiedenis laat zien dat geloven kruisdragen betekent en zelfverloochening. Hier ligt voor ons nog wel wat werk.”

Boekgegevens

Strijden zonder wapens, Liesbeth van Binsbergen e.a.; uitg. Brevier; 192 blz.; € 19,99