Raad van State belangrijke leerschool voor troonopvolger
Voor prinses Amalia betekent achttien jaar worden veel meer dan mogen stemmen, zelfstandig autorijden en alcohol kunnen kopen. De Grondwet bepaalt dat ze op die leeftijd zitting krijgt in de Raad van State. Maar waarom eigenlijk?
Met spanning leeft de jarige prinses toe naar woensdag, de dag van haar eerste officiële optreden. De dag waarop ze wordt binnengeleid in de Raad van State, zoals dat zo gewichtig heet. Voor het eerst is ze present bij een vergadering van het belangrijkste adviesorgaan van de regering. Amalia houdt dan meteen een toespraak. „Dat vond ik destijds ook spannend”, vertelde koning Willem-Alexander vorige maand. Hij beloofde zijn dochter zo goed mogelijk te begeleiden.
Wat gebeurt er woensdag precies?
Op haar achttiende verjaardag, deze dinsdag, krijgt prinses Amalia automatisch zitting in de Raad van State. Ze wordt dus geen lid, zoals weleens wordt gezegd. Haar vader zal haar woensdag als voorzitter van de Raad officieel verwelkomen tijdens een bijzondere vergadering. Daarna volgen korte toespraken van Amalia en de vicepresident, mr. Thom de Graaf. Ook krijgt de prinses een cadeau aangeboden.
Op het programma staat verder dat de prinses een koningslinde plant in de tuin van het paleis. Ook zal ze enkele vragen van de pers beantwoorden. De NOS zendt de plechtigheid woensdag vanaf 13.40 uur live uit.
Waarom moet Amalia al zo jong zitting nemen in de Raad, tussen al die geleerde en veel oudere mannen en vrouwen?
Dat bepaalt artikel 74 van de Grondwet. Voor de troonopvolger vormt de Raad van State een belangrijke voorbereiding op zijn of haar toekomstige taak. Bovendien zal Amalia als staatshoofd voorzitter worden van de Raad. Die functie is overigens al sinds 1848 puur ceremonieel. Voor die tijd zat de koning vaak wel de Raad voor; nu vult de vicepresident in feite het voorzitterschap in. Die persoon geldt als een van de belangrijkste adviseurs van de koning. Niet voor niets wordt hij ook wel onderkoning genoemd.
Sinds 1848 leidde een staatshoofd slechts zestien keer een vergadering – alleen bij bijzondere gelegenheden dus.
Wat heeft die zitting in de Raad van State eigenlijk voor zin?
De gedachte is dat dit het toekomstige staatshoofd helpt zich voor te bereiden op de troon. Een opleiding tot koningin bestaat natuurlijk niet. Maar de vergaderingen van de Raad van State vormen wel een belangrijke leerschool voor troonopvolgers. Er komen allerlei wetsvoorstellen langs die de leden diep doordenken en bediscussiëren. Dat levert een toekomstige koningin dus een schat aan kennis op over politieke en maatschappelijke vraagstukken. Bij de Raad van State kan Amalia in de praktijk leren hoe de overheid werkt, wat er bij wetgeving komt kijken en wat het staatsrecht inhoudt.
Toen Willem-Alexander in 1985 de Raad werd binnengeleid, vertelde toenmalig koningin Beatrix dat zij had ervaren „van hoe grote betekenis het voor een troonopvolger is” zitting te hebben in het college. „Het is een waardevolle manier om vertrouwd te raken met problemen die het bestuur van Rijk en Staat meebrengen.”
Wat hebben de Oranjes te zeggen in het adviesorgaan?
Leden van het Koninklijk Huis mogen wel vergaderingen bijwonen, maar hebben geen stemrecht. Hun stem is raadgevend, stelt de Grondwet. De Oranjes zijn ook alleen betrokken bij de afdeling van de Raad van State die de regering adviseert, niet bij het onderdeel dat gaat over rechtspraak.
De afdeling advisering vergadert normaliter elke woensdagmiddag in de Volle Raadzaal aan het Binnenhof. Door de renovatie wordt nu uitgeweken naar de Balzaal van Paleis Kneuterdijk, het gebouw van de Raad van State. Die locatie heeft voor Amalia een extra historisch tintje: op Kneuterdijk kwam naamgenote Amalia van Solms wonen toen zíj achttien jaar was.
Verwacht Amalia de vergaderingen vanaf nu vaak bij te wonen?
Nee, voorlopig niet. Na haar tussenjaar gaat ze eerst studeren. Haar vader rondde ook eerst zijn studie en militaire dienstplicht af voordat hij geregeld zijn gezicht bij de Raad liet zien. Dat was zo’n tien jaar nadat hij officieel zitting had gekregen.
Hoe vaak Amalia present zal zijn, hangt af van hoe ze de voorbereidingen op het koningschap verder invult en andere activiteiten waarmee haar agenda vol zal stromen.
Wat verandert er vanaf dinsdag nog meer voor Amalia?
De prinses mag vanaf nu direct haar vader opvolgen mocht hij bijvoorbeeld komen te overlijden. Als dat voor haar achttiende was gebeurd, zou koningin Máxima tijdelijk hebben waargenomen als regentes.
Wat Amalia betreft blijft dat nog even zo: „Als mijn vader nu iets overkomt, zou ik vragen of mijn moeder het eerst een paar jaar wil overnemen”, zegt ze in het boek van Claudia de Breij. „Maar ik heb vooral tegen mijn vader gezegd: blijf jij maar gewoon lekker gezond eten en veel sporten.”
