Het coronavirus kan bij sommige zwangere vrouwen fikse schade berokkenen aan de placenta, ontdekte gynaecoloog dr. Sam Schoenmakers en zijn collega’s van het Erasmus Medisch Centrum. „We zien bij hen dat een groot deel van de placenta niet meer functioneert, nadat die met corona is geïnfecteerd. Daardoor vindt er minder uitwisseling van zuurstof plaats en bestaat de kans dat het kind overlijdt.”

Collega-onderzoeker patholoog dr. Lotte van der Meeren van het UMC Utrecht onderzocht dertien placenta’s van vrouwen die een doodgeboorte hadden gehad. De weefsels bleken allemaal beschadigd te zijn door een corona-infectie. Schoenmakers: „Heel heftig. Deze kinderen waren waarschijnlijk niet overleden als er geen corona was geweest.”

Snotneus

De dertien vrouwen waren allemaal ongevaccineerd. Twaalf van hen hadden weinig klachten van corona. „Sommigen hadden slechts een snotneus, anderen wisten niet eens dat ze corona hadden gehad”, weet Schoenmakers.

Tot nu toe zijn er 36 gevallen van doodgeboortes na een corona-infectie bekend op een totaal van 9570 zwangerschappen, blijkt uit cijfers van de beroepsvereniging voor gynaecologen NOVG. Hoeveel daarvan zijn te wijten aan beschadigde placenta’s is niet bekend.

Met name een besmetting met de deltavariant lijkt de kans op een doodgeboorte te verhogen, toont een recent onderzoek van het Amerikaanse infectieziektecentrum CDC naar ruim een miljoen bevallingen. Bij vrouwen besmet met de deltavariant liep 2,7 procent van de bevallingen uit op een doodgeboorte, tegenover 0,6 procent bij vrouwen zonder corona. In de periode vóór de deltavariant kreeg 1 procent van de besmette zwangere vrouwen te maken met een doodgeboorte.

Schoenmakers en collega’s bestudeerden eerder dit jaar de placenta’s van moeders die met corona besmet waren geraakt, maar wel een kind levend ter wereld brachten. Van de 36 onderzochte vrouwen bleken vier placenta’s ernstig aangetast te zijn door het coronavirus. Schoenmakers: „We zien vaker schade aan de placenta door een bacterie of virus, die vroeggeboorte kan veroorzaken. Maar wat we bij corona zien, is een heel specifiek beeld.”

De ernst van de coronaklachten staat niet in verband met de mate van afwijkingen in de placenta, zegt Schoenmakers. „Waarom er geen verband is, kan ik niet verklaren.” Sommige zwangere vrouwen met ernstige Covid-19 hadden na de bevalling een normale placenta. Andere vrouwen met slechts een milde verkoudheid bleken wel een zwaar aangetaste placenta te hebben.

Ontstekingsprocessen

Een coronabesmetting bij de moeder vergroot ook de kans op vroeggeboorte van het kind, stelt prof. Manon Benders, neonatoloog in het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) in Utrecht. „Net als bij andere virale infecties, maar ook door een urineweginfectie of tandvleesontsteking. Een infectie kan ontstekingsprocessen in gang zetten die de bevalling bespoedigen.”

Ook zijn er baby’s die vroegtijdig moeten worden gehaald wanneer de moeder door Covid-19 ernstig benauwd wordt of op de ic belandt. Bij een ic-opname is een keizersnee niet altijd nodig, maar wel als de zwangerschap al vergevorderd is. Coronapatiënten worden normaliter op hun buik gedraaid als ze aan de beademing moeten. Buikbeademing is goed mogelijk tot zo’n 32 à 33 weken van de zwangerschap, verklaart gynaecoloog-perinatoloog dr. Hans Duvekot in de Volkskrant. Daarna is een keizersnede noodzakelijk.

De moeder –als ze het overleeft– ontmoet haar baby in dat geval vaak pas ruim na de geboorte. Dat is volgens de Rotterdamse gynaecoloog heel aangrijpend voor zowel de moeder en de familie als het verplegend personeel.

Zwangere vrouwen lopen meer risico op ernstige Covid-19 dan niet-zwangeren. De kans dat een zwangere door corona op de intensive care belandt, is volgens Duvekot vergelijkbaar met die van een ongezonde 60-jarige. Sinds de start van de pandemie hebben bijna honderd zwangeren op de ic gelegen, blijkt uit cijfers van de NVOG.

Op de neonatale intensive care van het WKZ liggen momenteel twee baby’s, vertelt Benders. Deze kinderen waren te vroeg geboren doordat moeder corona had. De moeders hadden ernstige benauwdheidsklachten, een van hen zelfs zo dat ze aan de beademing moest en een keizersnee moest ondergaan.

De baby werd bij 26 weken geboren en kreeg diverse complicaties, zoals ernstige longproblemen, een infectie in de bloedbaan en een hersenbloeding. Vanwege de bloeding en de infectie was bovendien een hersenoperatie nodig. Benders: „Zo’n tragisch verhaal gaat ons aan het hart. Zonder corona was de baby waarschijnlijk niet te vroeg geboren en had hij deze complicaties niet doorgemaakt.”

Geboortegolf

Het is op dit moment volgens Benders „ongelooflijk druk” op de afdeling neonatologie in het WKZ. „Er is een enorme geboortegolf. Daarnaast zijn er meer vroeggeborenen door corona.” Ook is er krapte aan personeel. Een deel van de verpleegkundigen is ziek of overwerkt, of zit thuis in quarantaine omdat ze zelf of een van de huisgenoten corona hebben. „Dat is lastig, want al vóór de coronapandemie was er personeelstekort met als gevolg sluiting van een aantal neonatale intensive care bedden. Door deze krapte staat de bezetting nog meer onder de druk. We hebben zo’n tien tot twaalf vacatures openstaan. ”

Daarnaast speelt mee dat het werk door corona intensiever is. Kinderen van ouders met corona moeten in zogenaamde isolatieboxen worden opgenomen, vertrekken waar bezoekers en personeel alleen in beschermende kleding mogen komen. Een verpleegkundige kan daardoor moeilijk twee kinderen tegelijk –een in een isolatiebox en een op de intensivecarezaal– in de gaten houden.

Een moeder die corona heeft, draagt het virus tijdens de bevalling niet altijd over aan haar baby. Waarom moet het kind dan toch in een isolatiebox verblijven? Benders: „Wij vinden dat ouders hun kind moeten kunnen blijven bezoeken, ook als ze corona hebben. Ouders met corona mogen niet op de gewone afdeling komen, maar wel in een isolatiebox.”

De afdeling neonatologie van het WKZ heeft bijna dertig bedden ter beschikking voor pasgeborenen, waarvan vier isolatieboxen. Als die boxen allemaal bezet zijn en ziekenhuizen elders geen plek hebben, resteert één mogelijkheid: het kind op de zaal leggen. „Dat is een afschuwelijke maatregel”, zegt Benders. „Ouders die positief zijn getest mogen hun kind dan niet opzoeken. Dat scenario willen we echt niet, maar dreigt wel voortdurend.”

Handicaps

Doordat moeders corona hebben, bevallen ze vaker te vroeg. En dat is zorgelijk, vindt de kinderarts-neonatoloog. „Zeker extreme vroeggeboorte, onder de 28 weken zwangerschap, is een moeilijke start van je leven. Afhankelijk van de complicaties kan dat gevolgen voor later hebben.”

Kinderen die extreem vroeg worden geboren hebben volgens Benders een grotere kans op complicaties als hersenschade, longschade en een ontsteking van de buik. Deze complicaties kunnen op de lange termijn voor problemen zorgen, zoals –in zeldzame gevallen– ernstige handicaps.

Volgens Benders heeft 30 tot 40 procent van de extreem vroeggeboren kinderen later moeite met concentratie of het uitvoeren van bepaalde taken. Daarnaast krijgt een deel van deze kinderen op latere leeftijd te maken met psychiatrische aandoeningen of gedragsproblemen zoals ADHD en autisme.

„We doen ons uiterste best om een vroeggeborene zo goed mogelijk te verzorgen en zo de kans op complicaties te minimaliseren. Maar dat kunnen we nooit zo goed als de baarmoeder zelf”, zegt Benders.

Zwangere vrouwen en vrouwen met een kinderwens doen er goed aan zich te laten inenten tegen corona, adviseert de Utrechtse kinderarts-neonatoloog. Haar Rotterdamse collega’s Schoenmakers en Duvekot sluiten zich daarbij aan.

Benders: „De gevolgen van vroeggeboorte door corona zijn veel ernstiger dan de mogelijke bijwerkingen van vaccinatie. Ik raad daarom elke moeder aan: neem alsjeblieft het vaccin.”