Als oorzaken worden de Covidpandemie en de klimaatverandering genoemd. Ten onrechte. Beide crises zijn een gevolg van menselijk wangedrag. Om precies te zijn: van arrogant toegepaste roofbouwkunde. Dankzij meer wetenschap en techniek kan de natuurlijke omgeving steeds beter worden benut. Naarmate dat exploiteren grootser lukt, is er een roes ontstaan van grenzeloze superioriteit. Het idee heerst dat we als mensen de natuur volledig onder controle kunnen krijgen en op termijn al onze materiële verlangens zullen vervullen. Door nieuwe technieken vallen oude begrenzingen weg. Zo kunnen we met kunstmest en genetische modificatie de voedselproductie tot hoge niveaus opstuwen. De meest exotische materialen staan tot onze beschikking. Met slimme communicatie en snelle logistiek en flitsend kapitaal is de aarde nu een 24/7 doordraaiende productiebol.

Op zich lijkt het slim om met uitgekiende technieken onze natuurlijke omgeving tot het uiterste te benutten. Dan kunnen tegen zo laag mogelijke kosten meer menselijke wensen vervuld worden. Door wereldwijd 
de meest gunstige productieplekken te gebruiken, kunnen met intelligent combineren de meest ingewikkelde producten in grote hoeveelheden goedkoop gemaakt worden. Als de benodigde spullen precies 
op tijd geleverd worden, bespaart dat ook ruimte en geld voor voorraden. Prima toch?

In theorie wel. Maar in de praktijk lokt het valsspelen uit als de meest concurrerende prestaties kritiekloos beloond worden. Op korte termijn is het altijd goedkoper om grondstoffen te winnen zonder de bijkomende vervuiling netjes op te ruimen. Om akkerbouw en veeteelt te plegen zonder de bodemvitaliteit te herstellen. Om arbeiders minimaal te betalen. Om rusteloos vol-
continu te produceren. Om veiligheidsfactoren en reserves tot een minimum te reduceren. Maar op langere termijn gaat het mis. Nu.

We ondervinden het aan den lijve. Overbemesting en vervuiling, met tegelijkertijd afnemende gehaltes aan mineralen en sporenelementen, verslechteren ons drinkwater en voedsel. Onze weerstand tegen ziekten neemt af, terwijl juist het risico op virus­infecties toeneemt door de massaal opgefokte en opgehokte populaties. Decennia vol fossiel energiegebruik doen klimaatzones verschuiven, en bevorderen extreem weer. Droogtes en overstromingen teisteren onze leefgebieden. Onze superefficiënt werkende fabrieken vallen bij haperende bevoorrading stil. Net als superfitte sporters zonder een grammetje vet wanneer Covid hun leefritme en dieet verstoort. Vetgemeste kalveren zijn ongezond, maar hoogproductieve melkkoeien zijn ook extra kwetsbaar voor ziekten. Extreme uitnutting leidt tot fatale uitputting. De schepping dwingt duurzaamheid af.

Sommige christenen zien in de wereldwijde rampcondities een naderende vervulling van de apocalyptische visioenen zoals beschreven in het boek Openbaring. Maar hoewel charismatisch speculeren ons lokt, lijkt het toch zinvoller om meer aandacht te besteden aan de Pentateuch. Daarin wordt vrij concreet aangegeven hoe we als mensen moeten omgaan met de schepping, en dus ook met onszelf: als verantwoordelijke beheerders, en dus ook met zelfbeheersing. Niet door naar onze begeerten de natuur uit te buiten, maar door zorgvuldig in onze behoeften te voorzien en daarbij niet de randen op te zoeken. Met ruimte en rust voor herstel van mens en milieu. In het besef van onze kwetsbaarheid en tekorten niet roekeloos alles opmaken, maar enige reserves aanhouden. Zodat we niet bij tegenslag direct in de problemen komen, maar rustig hulpvaardig kunnen blijven. En voordoen hoe je sneller tevreden kunt zijn. Sjalom!

De auteur is adviserend ingenieur.