De belangrijkste taak voor de aankomende directeur vormt het welslagen van de onderhandelingen over een vrijere wereldhandel. Deze zogeheten Doha-ronde, die drie jaar geleden in de gelijknamige hoofdstad van Qatar werd gelanceerd, moet vooral de positie van ontwikkelingslanden verbeteren.

Drie ontwikkelingslanden hebben tot nu toe iemand aangewezen die de topfunctie bij de WTO zou kunnen gaan vervullen. Het gaat om de Braziliaanse ambassadeur bij de WTO, Luis Felipe de Seixas, zijn ambtgenoot uit Uruguay Carlos Perez del Castillo en de minister van Buitenlandse Zaken van Mauritius, Jayen Cuttaree. Verder circuleert de naam van de Fransman Pascal Lamy, die tot vorige week Europees commissaris was voor Handel. Lamy zegt na te denken over een kandidatuur, maar een besluit is nog niet gevallen.

De kandidaat zal steun moeten zien te krijgen van een groot aantal ontwikkelingslanden en de twee belangrijkste economische machtsblokken: de Europese Unie en de Verenigde Staten. Diplomaten noemen de huidige situatie niet ideaal. Dat komt onder meer doordat Latijns-Amerika verdeeld is over een kandidaat, waardoor die regio uiteindelijk met lege handen zou kunnen blijven zitten. Bovendien zou de overigens goed gekwalificeerde minister Cuttaree uit Mauritius op onvoldoende steun kunnen rekenen uit Afrika, waardoor ook hij buiten de boot dreigt te vallen.

Pascal Lamy zou een alternatief kunnen zijn omdat hij in elk geval bij de Amerikanen goed ligt. In zijn eigen land is het enthousiasme minder groot omdat hij als eurocommissaris de positie van de Franse boeren zou hebben ondermijnd. De ontwikkelingslanden staan ook niet als één blok achter Lamy, die in het verleden wel eens krasse uitspraken deed over de stroeve onderhandelingscultuur bij de WTO, die hij „middeleeuws” noemde.

Het vinden van een geschikte kandidaat voor een topfunctie bij een internationale organisatie is over het algemeen geen eenvoudige opgave. De WTO vormt in dat opzicht geen uitzondering. De benoeming van de zittende directeur ging met zoveel controverse gepaard dat er uiteindelijk twee mensen uit de bus kwamen die elk drie jaar voor hun rekening namen. De Nieuw-Zeelander Mike Moore trad in 1999 als eerste aan, Panitchpakdi volgde hem in 2002 op.

Voor de WTO vormde de moeizame gang van zaken aanleiding om de regels voor de aanwijzing van een nieuwe directeur aan te passen en een duidelijke procedure uit te stippelen die in principe op 30 augustus moet zijn afgerond. Er is een maand uitgetrokken om kandidaten naar voren te schuiven. Eind december moet de lijst compleet zijn.

Of het allemaal goed zal gaan, valt nog te bezien, maar de druk om de procedure tot een goed einde te brengen is groot. De reputatie van de nog jonge Wereldhandelsorganisatie zelf staat op het spel en ook met het oog op de Doha-ronde is een smetteloze opvolging van Panitchpakdi van groot belang.

Volgens Mary Footer, verbonden aan de faculteit rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam, zal bij de benoeming vooral worden gekeken naar de politieke behendigheid van de kandidaten. „Het zal iemand moeten zijn die deals kan sluiten en tegelijk mensen te vriend weet te houden”, zegt ze.

De eind 2001 begonnen Doha-ronde liep vorig jaar vast en werd in augustus dit jaar na veel pijn en moeite vlot getrokken. Uiterlijk in 2006 moeten de onderhandelingen worden afgerond. De eerste horde komt eind volgend jaar, wanneer in Hongkong de eerstvolgende ministersconferentie op het programma staat. Die conferentie moet in elk geval tot een goed einde worden gebracht. „De nieuwe directeur moet dat voor elkaar krijgen”, aldus Footer.

De Wereldhandelsorganisatie neemt alleen besluiten bij consensus. Dat betekent dat een benoeming niet doorgaat als een land een kandidaat niet zit zitten en bezwaar maakt. De komende weken zal blijken welke landen nog meer iemand in de aanbieding hebben die ook nog eens bereid is zich in de stroperige WTO te begeven.