Dat bleek donderdag tijdens een gesprek van een delegatie van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) en enkele media. Het onderzoek richt zich op zogeheten unbankables, oftewel klanten die de banken vanwege de strenge controleverplichtingen vaarwel moeten zeggen en die daarna amper nog ergens terechtkunnen. De NVB wil graag weten hoeveel dat er zijn en wat er kan worden gedaan om hen toch nog ergens te laten bankieren. Begin volgend jaar worden de eerste uitkomsten verwacht.

Door de regels om witwassen te voorkomen, zien banken zich gedwongen klanten buiten de deur te zetten als er twijfels zijn over hun integriteit. NVB-voorzitter Medy van der Laan en de topmannen Robert Swaak van ABN AMRO en Jeroen Rijpkema van Triodos Bank benadrukken in een toelichting dat de klanten die worden afgestoten niet allemaal criminelen zijn. Dit kunnen ook bedrijven of goede doelen betreffen waarbij banken bepaalde financiële transacties lastig kunnen volgen en waarmee vanwege de risico’s geen zaken meer kunnen worden gedaan. Het probleem is dat ook die laatste groep na het verlaten van de bank heel moeilijk een alternatief kan vinden om de geldzaken te regelen.

Het is bekend dat aan sommige ondernemers bij voorbaat hogere risico’s op witwassen kleven. ABN AMRO kondigde bijvoorbeeld al aan om zijn tarieven te verhogen voor bankierende coffeeshops, omdat de bank bij hen meer geld kwijt is om alles goed te controleren.

Over het gevaar dat ondernemers in onder meer de prostitutie straks amper nog een bankrekening kunnen krijgen, zijn ook Kamervragen gesteld. Minister Wopke Hoekstra (Financiën) heeft gezegd dat hij een belangrijke leidraad wil aanpassen zodat duidelijk is dat bepaalde typen klanten nooit categorisch mogen worden uitgesloten.

Boetes

Swaak geeft aan dat het onderzoek van de banken niet voortkomt uit frustraties ten aanzien van de hoge boetes die sommige financiële concerns hebben moeten betalen omdat ze hun antiwitwasbeleid niet goed op orde hadden. Hij wijst erop dat banken voortdurend op zoek zijn naar mogelijkheden om hun inspanningen om criminaliteit tegen te gaan efficiënter te maken. En bij die poortwachtersfunctie zou ook horen dat er gekeken wordt naar inclusief bankieren, wat inhoudt dat banken er ook willen zijn voor klanten die buiten de boot dreigen te vallen.

De banken willen nog niet ingaan op mogelijke oplossingen. Daarvoor wachten ze de onderzoeksresultaten af. De sector wil over deze kwestie ook graag verder praten met de overheid en toezichthouder De Nederlandsche Bank.