„Haar gezicht en voorhoofd waren zo benig en bloedeloos; haar leven hangt aan een zijden draadje”, schetste broer Ju eerder deze maand de ernst van Zhangs gezondheidssituatie. „Misschien overleeft ze de komende koude winter niet.” De 38-jarige voormalig advocaat zou nog zo’n 40 kilo wegen, na maandenlange hongerstaking uit protest tegen haar opsluiting.

Als burgerjournalist doet ze begin 2020 in tientallen blogs en video’s op sociale media kritisch verslag van de corona-uitbraak in Wuhan. Zhang zet vraagtekens bij de Chinese corona-aanpak. Haar berichtgeving biedt ongecensureerde informatie over de ernst en omvang van de situatie die de autoriteiten juist graag voor het oog van de wereld verborgen had willen houden.

In haar video’s legt ze ook vast hoe de Chinese autoriteiten haar om die reden proberen de mond te snoeren. „Ik breng eigenlijk elke dag door in angst”, klinkt het in een laatste interview vlak voor haar arrestatie in mei 2020. De waarschuwingen hebben echter een averechts effect. „Toen ze me zeiden niet te filmen, inspireerde dat me. Ik moest online om de waarheid te posten over wat er in Wuhan gebeurde.”

Haar berichtgeving was donderdag voor Verslaggevers zonder Grenzen (RSF) reden om aan Zhang de Press Freedom Award 2021 in de categorie moed uit te reiken. „Haar rapportage vanuit het hart van het eerste epicentrum van de pandemie was een van de belangrijkste bronnen van onafhankelijke informatie over de gezondheidssituatie in Wuhan op dat moment.”

Geloof

In december 2020 veroordeelt een rechter Zhang tot vier jaar cel voor „ruzie zoeken en problemen uitlokken.” Terwijl haar moeder in de rechtszaal luid snikkend het vonnis aanhoort, blijft de journalist schijnbaar onbewogen. Ze wist dat het ging komen. „Ik kan zien wat me te wachten staat, maar ik kan niet terugdeinzen voor zoiets als dit”, zei ze al voor haar arrestatie.

In haar vastberadenheid om de waarheid aan het licht te brengen, schemert haar christelijke geloof door. „Ik waarschuwde haar om niet naar Wuhan te gaan”, zei haar vriend en advocaat Li Dawei. „Ze is een overtuigd christen en zei dat het Gods wil was. Ze moest dit doen en iedereen de waarheid vertellen.”

Ook in de gevangenis valt Zhang, die volgens haar broer Ju in 2013 christen werd, terug op haar geloof. „Het lijkt erop dat voor haar enkel God ertoe doet, en de waarheden in haar hart waarin ze gelooft”, schreef Ju eind vorige maand op Twitter.

Vrijlating

De familie heeft de autoriteiten gevraagd Zhang voorwaardelijk vrij te laten op medische gronden. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat het daarvan komt. Volgens advocaat Li moet er dan aan strenge voorwaarden worden voldaan, zoals het erkennen van schuld. „Ik geloof dat Zhang Zhan deze voorwaarden absoluut niet kan accepteren”, zei hij tegen de Duitse omroep Deutsche Welle.

In de afgelopen weken drongen meerdere mensenrechtenorganisaties er bij de Chinese overheid op aan om Zhang vrij te laten „zodat ze haar hongerstaking kan 
beëindigen en de medische behandeling kan krijgen die ze zo hard nodig heeft.” Ook de Verenigde Staten en Duitsland hebben hun bezorgdheid geuit over Zhangs toestand.