De coronapas is vanaf vrijdag in Italië verplicht voor arbeiders om naar hun werk te gaan. Werknemers die de pas niet kunnen tonen, riskeren boetes tot 1000 euro en worden onbetaald op non-actief gesteld. Werkgevers die geen controles uitvoeren, riskeren sancties tot 1500 euro. Dit zijn enkele van de drastische maatregelen die de Italiaanse premier Mario Draghi heeft opgelegd met als doel het niet-gevaccineerde deel van de bevolking over te halen zich tegen Covid-19 in te laten enten. De regels gelden tot het einde van het jaar, als de noodtoestand ten gevolge van de pandemie afloopt. Maar vermoedelijk blijven de maatregelen ook daarna van kracht.

Ook al zijn de grote werkgeversorganisaties voor de verplichting van de coronapas, het midden- en kleinbedrijf vreest voor negatieve consequenties. „De coronapas gaat het de bouwwereld heel moeilijk maken”, zegt bouwondernemer Luca Bove uit Palestrina, een gemeente 40 kilometer ten oosten van Rome. „Ik heb te maken met best wel wat arbeiders die zich niet willen vaccineren en ook geen coronatest willen ondergaan. Ze nemen liever ontslag dan om de dag een antigeentest te doen die hen 15 euro kost. Hun redenering is dat ze een jaar lang toch wel een werkloosheidsuitkering krijgen en recht hebben op een wettelijke ontslagvergoeding. Over een jaar zien we wel verder, denken ze.”

Ook in andere sectoren van de economie wordt gevreesd voor personeelsgebrek. De Italiaanse havenbedrijven houden hun hart vast. Werknemers in de haven van Trieste, die Zuid-Duitsland en Oostenrijk bedient, leggen vanaf vrijdag het werk neer. Volgens de beroepsvereniging die het protest organiseert, heeft zo’n 40 procent van de 950 aangesloten werknemers geen coronapas. Die wordt door hen niet beschouwd als een gezondheidsmaatregel, „maar een discriminerende maatregel die ervoor zorgt dat een aanzienlijk deel van de werknemers moet betalen om te mogen werken”, zoals een woordvoerder zei.

Gratis

Om de havens toch open te houden, gaf het ministerie van Binnenlandse Zaken afgelopen dinsdag aan dat de coronatest voor havenarbeiders ook wel gratis zou kunnen worden verleend. Maar de betreffende minister werd direct door het kabinet teruggefloten. Naar het idee van premier Draghi moeten zo weinig mogelijk uitwijkmogelijkheden worden geboden. Van gratis antigeentests, waarvoor rechtse partijen in het parlement opteren, zal geen sprake zijn. De verplichte coronapas moet een stimulans zijn om zich te vaccineren.

Op zich loopt de vaccinatiecampagne in Italië niet slecht. Het doel van de regering is dat ten minste 80 procent van de bevolking boven de twaalf jaar wordt gevaccineerd. Momenteel bedraagt dit percentage 77,6 procent. Daartegenover staan zo’n acht miljoen Italianen (op een bevolking van ruim 59 miljoen) die zich niet willen laten inenten. De protesten van deze groep nemen toe, zoals bleek uit een massademonstratie in Rome afgelopen zaterdag, waarbij ook rellen uitbraken.

De prijs van een coronatest is hoe dan ook een reëel probleem voor mensen die zich niet laat inenten, ook al ligt die prijs veel lager dan in Nederland. De 53-jarige Angela Doria doet drie keer per week een test. Ze is onderwijzeres op een lagere school in de buitenwijken van Rome, waar al sinds september de coronapas verplicht is.

„Als je bedenkt hoe slecht onderwijzers in Italië betaald worden, dan kun je je voorstellen dat dit voor mij een groot financieel offer is. Ik heb echter besloten de regelmatige tests uit te voeren omdat ik verschillende gezondheidsproblemen heb en bang ben voor de bijwerkingen van vaccinatie”, zegt zij.

Andere werknemers zien de coronapas wél zitten. „Vandaag komt er ook een einde aan het telewerken”, vertelt Salvatore Buzzi. Hij is mede-eigenaar van een hamburgerrestaurant in een buitenwijk van Rome. „De mensen die thuis werkten, deden toch eigenlijk weinig voor hun geld. Nu moeten ze er wel uit. De invoering van de coronapas is een prima zaak.”

Dat vinden ze ook bij de lokale vereniging van horeca-ondernemers. „We verwachten een toename van de omzet van 30 à 40 procent in de horeca in het centrum van Rome”, zegt Claudio Pica, voorzitter van Fiepet, zoals de brancheorganisatie heet. Omdat werknemers weer terugkeren op kantoor, gaan ze ook weer eetgelegenheden voor de lunch bezoeken. In Italië zijn bedrijfskantines en lunchtrommels niet gebruikelijk.

Bouwondernemer Bove vreest echter voor een dalende omzet. „We starten maandagochtend met een bouwopdracht op het ministerie van Werkgelegenheid. Maar ik zal de opzichter van mijn werkplaats moeten missen. Hij wil niet zich inenten en een coronatest doen. Ik weet niet hoe ik voor die tijd aan een nieuwe opzichter kom. Het is sowieso al jaren heel lastig om gekwalificeerde werknemers in de bouw te krijgen.”