De prettige kanten van wol zijn legio: het is licht, het ademt, het helpt je om op temperatuur te blijven, het voelt prettig aan en het ziet er ook nog eens mooi uit. Vandaar dat mensen er al eeuwenlang onder slapen en zich erin hullen.

Nadelen zijn er ook: wol kun je wel wassen, maar dat moet met enige behoedzaamheid gebeuren. Wie het verkeerde wasmiddel of -programma gebruikt, loopt de kans dat een herentrui als een kindermodel uit de machine tevoorschijn komt. Bovendien dreigt altijd het risico van mottenvraat. Verder kriebelen sommige soorten wol en zijn er sowieso mensen die geen wol op hun huid kunnen verdragen.

Door de opmars van moderne vezels die deze nadelen niet hebben, en die ook nog eens veel goedkoper zijn, lijkt de charme van wol wel wat in de vergeethoek geraakt. In het algemeen gesproken dan. Of misschien sluiten de eigenschappen van dit materiaal, bijvoorbeeld dat het sterk is en dus lang meegaat, wel niet zo aan bij wat mensen anno nu verwachten. Een sjaal of een vest tien jaar na aanschaf nog met plezier dragen staat op gespannen voet met de snel wisselende trends in de wereld van de fast fashion. Met als gevolg dat er tal van kledingwinkels zijn waar je als (vrouwelijke) liefhebber van wol niet snel zult slagen. Anderzijds weet je op een gegeven moment ook wel waar je wel terechtkunt voor een lekker vest of een mooie jurk.

Voor mannen ligt dat anders. Wollen kostuums, truien en sjaals zijn in herenmodewinkels nog heel gewoon, eigenlijk het hele jaar door. Dat zal met minder snel wisselende modetrends te maken hebben. En misschien ook wel met het feit dat bij herenkleding minder de nadruk ligt op lage prijzen.

Sjaal

Wol: ik ben er al jaren fan van, in alle seizoenen. Zelfs als een vakantiebestemming zonnig en warm weer in het vooruitzicht stelt gaan er in ieder geval een grote wollen sjaal en een dun vestje mee. O ja, en een paar wollen sokken. En die komen ook altijd wel van pas, op een regendag of een kille avond. Zo’n sjaal kun je zelfs als muggenbescherming gebruiken: om de benen of om het hoofd geslagen.

Ook in huis is wol een prettig materiaal, heb ik ontdekt. Dat vertaalt zich in wollen kleden op de vloer en een wollen dekentje op de bank. En een wollen dekbed, niet te vergeten: een dunne voor de zomer en een dikke voor de winter. „Zullen we weer eens onder ons schaap gaan liggen?” betekent zoveel als: het is bedtijd.

Maar wollen onderkleding: dat is nog een vrij recente ontdekking. In eerste instantie schrikte dat me een beetje af, wellicht door onprettige herinneringen aan de stugge, kriebelende, zelfgebreide borstrokken uit het grijze verleden. Maar toen de verkoopster in een lingeriewinkel er weer eens over begon, ging ik op een gegeven moment toch overstag. En heerlijk dat het is: in de winter zo’n dun wollen laagje op de huid. Best duur ook. Maar wat de verkoopster erbij zei blijkt echt te kloppen: zo’n onderhemd gaat jaren mee. En veel draaguren is een prima argument om een flinke investering mee te verdedigen.

Koel

Dat wol in alle seizoenen prettig draagt is in de modewereld niet echt een thema. Probeer in de lente maar eens een vestje, trui of sjaal van deze vezel van dierlijke herkomst te vinden. Kleine kans dat het lukt. Vesten, truitjes en sjaals genoeg, maar dan van katoen, linnen of synthetische vezels, of een mengsel daarvan. Dat draagt koel, is het idee. Maar ook in de zomermaanden is het weleens kil. En dan is het juist prettig om een behaaglijk vestje van wol bij de hand te hebben.

In de wereld van de buitensport is wél doorgedrongen dat wol niet alleen prettig draagt als het koud is maar ook als het warmer is. Verschillende merken brengen bijvoorbeeld ondergoed maar ook T-shirts van deze natuurlijk vezel op de markt. Een belangrijke pre van sportkleding van wol: het gaat minder snel stinken dan synthetisch materiaal. Een fabrikant van wandelkleding merkt daarover op dat een shirt gerust verschillende dagen achter elkaar gedragen kan worden zonder onprettige, zure zweetluchtjes. Onze oma’s wisten het al: wol is zelfreinigend…

Overigens gaat de eveneens oude leus dat wat goed is voor de kou ook goed is voor de warmte maar tot op zekere hoogte op. Als het 30 graden is, kun je beter geen wollen trui aantrekken. En als het serieus koud is, heeft wol ook zijn nadelen. In een boek over de geschiedenis van textiel las ik over de kleding waarin bergbeklimmers aan het begin van de twintigste eeuw de Mount Everest op gingen. Die bestond voornamelijk uit wol. Een eigenschap van wol is dat het transpiratievocht opneemt. Klimmen is zwaar werk, dus de klimmers produceerden flink wat zweet. Het probleem was dat al dat vocht voor het kon verdampen bevroor. De klimmers waren dus op een gegeven moment gehuld in een stijfbevroren pak, met alle narigheid van dien.

Konijn of lama

Overigens is de ene wolsoort de andere niet. In alle gevallen gaat het om de vacht –of: de haren– van een dier. Maar dat is lang niet altijd een schaap. Het kan ook om een geit, een konijn of een lama gaan. En als het al een schaap is, is dat vaak qua uiterlijk niet meer dan een verre achternicht of -neef van de kuddes die in ons land op de hei of in een weiland rondlopen. De vachten van Nederlandse schapen bestaan uit vrij dikke haren, die te stug (en te kriebelig) zijn voor kleding.

Wat veel prettiger aanvoelt en draagt: wol van het merinoschaap. Maar die komen in Europa, laat staan in Nederland, niet veel voor. Merinowol is veelal afkomstig uit Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika of Argentinië. Ook voor andere comfortabele wolsoorten, zoals kasjmier (afkomstig van de kasjmiergeit), geldt dat ze vaak een lange reis afleggen voor ze in een Nederlandse kast belanden. Alhoewel er wel initiatieven zijn om ook in ons land weer een kleinschalige en duurzame wolindustrie op poten te zetten. The Knitable Stable in Baambrugge zet zich daar bijvoorbeeld voor in.

Wat het angorakonijn betreft: een aantal jaren geleden was er veel ophef over de wrede manier waarop deze beestjes van hun vacht werden ontdaan. In reactie hierop hebben veel kledingketens dit materiaal uit hun assortiment geschrapt. Dierenrechtenorganisaties hebben overigens ook hun vraagtekens bij de manier waarop andere wol producerende dieren worden behandeld.