In een terugblik op zijn ervaringen hekelde Remkes de verruwing, waarmee ook hijzelf vorige week hardhandig geconfronteerd werd. Hem viel op, zo zei hij, hoezeer de afbraakcultuur terrein wint in het hart van de landspolitiek; een observatie om bij stil te staan.

Bij D66 probeerden ze Remkes te vloeren met een suggestie van drankmisbruik toen een cruciaal gesprek tussen VVD, D66 en CDA een wending nam die partijleden niet beviel. Dat was geen incident; ook de leider van deze partij, Sigrid Kaag, incasseert doorlopend klappen; van critici die maar weinig moeite doen om te verbergen waar ze op uit zijn: imagobeschadiging.

Intussen heeft Remkes de partijen in het gelid gezet. Dat is een moment om te markeren. Én, in het licht van de afbraakcultuur, om waakzaam te zijn.

Wat Remkes betreft richten VVD, D66, CDA en CU het vizier op een regeerakkoord op hoofdlijnen. Het is de vraag of dat verstandig is. De vier gaan aan het werk, terwijl PvdA en GroenLinks voorlopig langs de zijlijn staan. Alwaar zij gezelschap hebben van partijen en partijtjes voor wie verantwoordelijkheid nemen geen opgave is.

In zo’n context liggen nieuwe provocaties en nieuwe uitbraken van de beschadigingscultuur op de loer. Ineke van Gent (GroenLinks) rook haar kans toen PVV-leider Wilders in 2011 twitterde dat hij weinig moest hebben van gewetensbezwaarde trouwambtenaren. Ze kwam met een motie: weg met die lui. De PVV was voor, maar in de hoofdelijke stemming moesten de Kamerleden van de VVD –aangewezen op de steun van CDA en SGP– een voor een tegenstemmen. Ook Jeanine Hennis, die zich zichtbaar verbeet. Voor het oog van de camera’s; net wat Van Gent had gewild.

Onder Rutte III stelden GroenLinks en PvdA de nodige medisch-ethische verruimingen voor. Vanwege het mede met de CU gesloten regeerakkoord waren die niet uitvoerbaar, maar zodra het kabinet demissionair was, meldde D66 zich alsnog als bondgenoot. Nu de wegen van D66 en PvdA/GL voorlopig uiteengaan, is het dus wachten op nieuwe confrontaties. Oftewel, op situaties waarin PvdA en GroenLinks op de ingeslagen weg voortgaan en D66 à la Van Gent al provocerend uitnodigen: doe mee!

Remkes, die de sfeer in Den Haag heeft geproefd, doet hij er goed aan zich af te vragen of een akkoord op hoofdlijnen wel zo’n goed idee is, als hij doorgaat als informateur. Als de afrekencultuur welig tiert, is het zaak de trossen pas los te gooien nadat de spelregels duidelijk zijn. Zodat de ChristenUnie aan de noodrem kan trekken, als Rutte IV dreigt te ontsporen omdat D66 doorlopend wordt ontregeld door provocaties van PvdA en GroenLinks.