D66 en GroenLinks hebben een initiatiefwetsvoorstel ingediend om in het waterschapsbestuur de geborgde zetels af te schaffen. Het waterschapsbestuur bestaat nu uit zetels voor ingezetenen (hier stemmen we elke vier jaar voor), bedrijven, natuurterreinen en agrariërs. De drie laatstgenoemden hebben een gereserveerde of ”geborgde” zetel in het bestuur waarvoor mensen worden benoemd door belangenorganisaties. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel vinden dat ondemocratisch en willen daarom af van dit systeem.

De hoofdtaken van het waterschap zijn het zorgen voor droge voeten en peilbeheer enerzijds, en de zuivering van afvalwater anderzijds. Zoals de initiatiefnemers aangeven komen er steeds meer taken bij, zoals het stimuleren van biodiversiteit en duurzaamheid en het adviseren over de ruimte voor water richting gemeenten. De huidige wettelijke taken zijn eigenlijk te smal voor wat het waterschap allemaal zou moeten en kunnen doen; zeker nu de effecten van klimaatverandering meer en meer voelbaar worden. Gezien deze ontwikkelingen moet het bestuur van het waterschap volgens de initiatiefnemers alleen bestaan uit partijen waarvan de leden door vrije verkiezingen worden verkozen.

Toegenomen betekenis

De geborgde leden maken inderdaad een (te) groot deel uit van het algemeen bestuur. In Delfland zijn van de dertig zetels negen zetels toegewezen aan geborgde leden. Bovendien is het onnodig dat 
–zoals wettelijk is voorgeschreven– er altijd iemand van de geborgde zetels in het dagelijks bestuur zit (een soort wethouder).

De discussie over de geborgde zetels kan echter niet los worden gezien van het feit dat de maatschappelijk betekenis van het waterschap in de laatste decennia is toegenomen. Het enkel afschaffen van de geborgde zetels maakt niet dat het waterschap beter tot zijn recht komt en een meer democratisch karakter zal krijgen. Daarvoor zou je ook het belastingstelsel, de bevoegdheden en het takenpakket van het waterschap moeten moderniseren.

In de discussie rond de geborgde zetels speelt nog een ander aspect. Het grote succes van het waterschap is dat het alleen bezig is met watertaken en daarvoor ook eigen geld heeft. We hebben allemaal belang bij droge voeten, en daarbij is het goed als in het bestuur sommige geluiden ”geborgd” zijn. Agrariërs vormen bijvoorbeeld een erg kleine groep, terwijl als het gaat om peil en waterberging er voor hen stevige belangen spelen. Ook beheerders van natuurterreinen helpen mee in het realiseren van het bergen van water of juist het vasthouden van water. De waterschapsbelasting werkt zo dat de kosten worden verdeeld over deze categorieën en ook elk van deze categorieën een eigen tarief heeft als het gaat om de kosten voor het watersysteem. Het lijkt ons logisch dat er –bij het afschaffen van geborgde zetels– naar deze zaken wordt gekeken.

Expertise

Tot slot speelt mee dat particuliere terreinen worden ingezet om waterbeheersmaatregelen te realiseren; zowel voor stedelijk als voor landelijk gebied. Landelijk ligt het accent op waterbergingsgebieden en/of spaarbekkens (klimaatbuffers), onderwaterdrainage, opzet van het peil en het vasthouden van water door afvoer te vertragen. Voor het stedelijk gebied gaat het vooral om de opvang van regenwater, het vergroten van de opvang van de bodem en handhaving van het grondwaterpeil, aanleg van waterkelders, verwijdering van verharding en aanbreng van beplanting. Om dit te realiseren is het belangrijk dat alle betrokkenen de noodzaak zien en hun medewerking verlenen. Belangengroepen in het bestuur zijn hiervoor instrumenteel. Ze nemen hun kennis mee en kunnen meedenken en expertise inbrengen bij de watertaken. Daarnaast wordt de inspraak en participatie van deze belangengroepen zeker gesteld. In het kader van de komende Omgevingswet een niet onbelangrijk gegeven.

Het huidige voorstel is te kort door de bocht. Het belicht slechts één aspect. Door een meer integrale benadering wordt er een belangrijke bijdrage geleverd aan de modernisering van het waterschapsbestuur. En dat is iets waar alle betrokkenen baat bij hebben.

De auteurs maken deel uit van de CU/SGP-fractie in het hoogheemraadschap van Delfland.